İSKOÇYA yeni bir başbakanını belirledi. 37 yaşındaki Sağlık Bakanı Hamza Yusuf, İskoç Ulusal Partisi (SNP)’nin yeni lideri ve dolayısıyla ülkenin yeni başbakanı olarak Nicola Sturgeon'in yerini aldı. Sturgeon, selefi Alex Salmond gibi, yirmi yılı aşkın bir süre partisine ve İskoçya'ya liderlik yaptı. Siyasi hayatını adadığı bağımsızlık politikası neredeyse durdurulamaz görünüyordu. Şimdi yeni Başbakan Hamza Yusuf, Sturgeon’in SNP üzerindeki gücünü taklit etmek veya benzer bir ivme dalgasını yeniden yakalamak için mücadele edecek.

Başbakan Yusuf, liderlik seçim sürecinde, parti üyeleri arasında sınırlı bir destek elde etti. 2019'da SNP'nin üye sayısı 125.000'di. Bu sayı 2014'teki bağımsızlık referandumu ve İskoçların Brexit kargaşasına duyduğu öfkeyle artmıştı. 2023'e gelindiğinde sayı 72.186'ya geriledi. Bu üyelerin 50.000'den biraz fazlası, Sturgeon’un halefini belirlemek için oy kullandı. Yusuf, iki tur oylamanın ardından toplam %52 oy alarak liderlik zaferine ulaştı.

Bu, her koşulda dar bir zafer marjı. Hamza Yusuf’un rakiplerinin özellikleri göz önüne alındığında hayli mütevazı. Maliye Bakanı Kate Forbes, sosyal olarak İngiltere'den daha ilerici olduğunu düşünen bir partide eşcinsel evliliğe ve cinsiyet tercihine karşı çıkan evanjelik bir Hıristiyan. Eski bir Toplum Güvenliği Bakanı olan Ash Regan, eksantrikliğe varan bir aşırılık ve köktencilikle İskoç bağımsızlığını savunuyor.

Sturgeon çizgisini devam ettiren bir aday olarak Hamza Yusuf, 16 yıllık iktidardan sonra SNP'nin yerel siciline yönelik gelişen hoşnutsuzluğa karşı bir koruyucu kalkan oldu. 2011 yılında 26 yaşında İskoçya'nın devredilen parlamentosuna üye oldu ve hızla yükseldi. Ancak Ulaştırma Bakanı olarak geçirdiği bir dönem, zor durumdaki bir demiryolu ağına yönelik eleştirilerle aynı zamana denk geldi. Sağlık Bakanı olarak, covid-19 salgınının ardından gelen birikmiş işleri yoluna koymak için mücadele etti. Siyasi rakipleri ve eleştirmenler ona kaba bir şekilde “Hamza Yararsız” (Useless) diyorlar. YouGov tarafından yapılan bir anket, üç adayın hem genel olarak İskoç halkı hem de 2014 referandumunda bağımsızlık için can atan seçmenler nezdinde Sturgeon'e göre zayıf profilli liderler olarak görüldüğünü ortaya koyuyor. Hatta Hamza Yusuf en zayıf halka olarak görülüyor.

Hamza Yusuf’un önündeki ilk görev, gerilimli bir liderlik mücadelesinin ardından partiyi yeniden birleştirmek olacak. Yusuf, liderlik yarışındaki diğer iki aday Forbes ve Regan'a kabinede görev verileceğini açıkladı. Ama yine de kampanyada yaşananlar ilerisi için bir iz ve şerh bırakacak. Forbes, Yusuf’un bakanlık dönemindeki performansını "aynen ya da fazlasıyla devam ettirmesinin" esas olarak "sıradanlığın kabulü" anlamına geleceğini belirtti. Bir tartışmada Yusuf’a hitap ederken, daha önce sadece SNP muhalifleri tarafından yapılan bir eleştiriyi benimsedi: "Siz Ulaştırma Bakanıyken trenler asla zamanında gelmiyordu, siz Adalet Bakanıyken polis isyan noktasına gelmişti ve şimdi Sağlık Bakanı olarak rekor düzeyde uzun bekleme sürelerimiz var.” Partinin hızla düşen üye sayısıyla ilgili ifşaatlar, partinin yöneticisi ve Sturgeon'in kocası Peter Murrell'in istifasına yol açtı. Partinin başkanı Michael Russell, partide her şeyin “muazzam bir karmaşa” içerisinde olduğunu ilan etti.

İngiliz hükümeti, Sturgeon'in başbakanlıktan ayrılmasını, bağımsızlık ve anayasa konusunda yıllarca süren anlaşmazlıktan sonra İskoçya ile ilişkilerin yeniden kurulması için bir fırsat olarak görüyor. Hamza Yusuf, liderlik kampanyası sırasında, İskoçya'nın bağımsızlığı için bir ön koşul olan çoğunluğun mevcut olmadığını kabul etti. Lider seçildikten sonra yaptığı teşekkür konuşmasında İskoçların önceliklerinin sağlık hizmetleri ve enflasyonun düşürülmesi olduğunu ifade etti. Yusuf, “kendisinin bağımsızlık konusunda duyduğu tutkuyu paylaşmayanların” ileride bir hükümet zaferi elde edebileceğini söyledi.

Yine de Yusuf, zafer konuşmasında bağımsızlık söylemini yumuşatmadı. "Biz İskoçları birleştiren bağımsızlık, hükümetimizin ortak hedefidir" dedi. "Size en büyük taahhüdüm: Bağımsızlık konusundaki sivil hareketimizi tabandan başlatacağım ve bu bağımsızlık hedefimizin en üst vitese çıkmasını sağlayacağım," dedi.

Yusuf’un İskoç bağımsızlığıyla ilgili açıklamaları şu anlama geliyor: SNP içindeki birlik, İskoçya'yı ikiye bölen bağımsızlık ve anayasa konusundaki bölünmeyi alevlendirmek pahasına gerçekleşebilir. Burada Hamza Yusuf, Sturgeon hükümetinin düşüşüne yol açan ana neden ve temel engelle karşılaşıyor: İngiliz hükümetinin yasal izni olmadan bağımsızlığa ulaşmak için politik bir seçeneğin olmayışı. Sturgeon hükümetinin en iyi zamanlarında bile, bu tür talepler Westminster'ın karşı koyabileceği yeterince kolay taleplerdi. Damalı iç sicili ve inandırıcı olmayan bir liderlik zaferiyle İngiltere hükümetinin Yusuf’a hayır demesi daha da kolay olacak.


Bu yazı 27 Mart 2023 tarihinde Economist’te “Humza Yousaf, the SNP’s new leader, faces an uphill battle” başlığıyla yayınlandı. Çeviride editoryal düzenleme yapılmıştır.