FRANSA'DA siyasetçilerin her yılın başında yeni yıl için bir konuşma yapması âdettendir. Aşır sağcı Ulusal Birlik Partisi'nin (RN, eski adıyla Ulusal Cephe) lideri Marine Le Pen, bir zamanlar, bu konuşmayı genellikle Paris'in kenar mahallerinden Nanterre'deki kutu gibi bir binanın arka odalarından yapardı. Le Pen'in 2011'de babası Jean-Marie'den devraldığı parti, o zamanlar, gözünü iktidara dikmekten ziyade ucuz protestolar ve uçuk provokasyonlarla ilgileniyordu.

Geçtiğimiz Ocak ayındaysa iş, Le Pen'in de ön sıralardan takip ettiği 28 yaşındaki Jordan Bardella'ya (Ulusal Birlik Partisi Başkanı) düştü. Bardella, 2024 konuşmasını, koyu takım elbisesi ve kravatıyla, Champs-Elysées'den yalnızca birkaç adım uzakta, Paris'in gösterişli Avenue Hoche bölgesindeki geniş salonda yaptı. Tüm bu sembollerin ardında güçlü bir anlam var. Her şey, başkentin çevre muhitinden elit Paris'in kalbine geçiş stratejisini özetliyor: RN, iktidara hazırlanıyor.

Le Pen, ulusal seçimlere hiç yabancı değil. Nitekim 1972’de eski bir Waffen SS üyesi tarafından kurulan ve Fransız yönetimindeki Cezayir özlemi çeken aşırı sağcı bir hareketin başına geçtiğinden bu yana partiyi, milliyetçi-popülist bir hâle getirdi. Cumhurbaşkanlığı seçimlerinin üçünde aday olan Le Pen, bu seçimlerin ikisinde ikinci tura kaldı. Her defasında da Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'a karşı kaybetti. Ancak oy oranı, 2017'de %34'ken 2022'de %41'e kadar yükseldi. Macron, art arda iki dönem cumhurbaşkanlığı yaptığı için 2027 seçimlerinde aday olamayacak. Henüz çok erken olsa da bazı anketler, Le Pen'in bu defa zafere ulaşabileceğini gösteriyor.

Bu sırada Le Pen’in partisi RN, vites artırmaya devam ediyor. Parti yetkilileri ve milletvekilleri kapalı kapılar ardında yaptıkları toplantılarda piyasa riskinden enerji politikalarına varıncaya dek her konuda görüş topluyor. İçeriden alınan bilgiye göre parti, parlamentoya gitmeye hazır bir dizi yasa tasarısı ve ilk yüz gün için bir yol haritası üzerinde çalışıyor. Genç bir RN milletvekili ve işletme fakültesi mezunu olan Jean-Philippe Tanguy tarafından ekonomi politikası için yazılan 60 sayfalık bir taslak, şubat ayında Le Pen'e sunuldu. Ayrıca emekli ve genç üst düzey devlet memurlarından oluşan gizli bir grup, çeşitli tavsiyelerde bulunmak üzere her ay Le Pen ile bir araya geliyor.

Yapılan tüm bu çalışmalar kısmen, teknokratik kabiliyeti olan kişileri ortaya çıkarmakla ilgilidir. Nitekim partide, bu tür kişilere uzun zamandır pek rastlanmıyor. RN, yakın zamanda, üst düzey eski bir Avrupa yetkilisi ile de çalışmaya başladı: Fabrice Leggeri. AB sınır güvenliğine ilişkin bir kurum olan Frontex'in sertlik yanlısı eski lideri. Bardella, haziranda yapılacak Avrupa Parlamentosu seçimi için hazırlıklara 3 Mart'ta başladı. École Nationale d’Administration'dan mezun olan Leggeri de seçim kampanyasına katıldı.

RN'nin yaptığı sosyal yardımlar, aynı zamanda Paris'in kurulu düzenine yönelik sempati kazanma çabasının bir parçası. Bu, ezici çoğunlukla Macron'a oy veren bir şehirde (gerçekleşmesi pek de mümkün olmayan) destek toplamaya yönelik bir çaba değil elbet. Daha ziyade, halk üzerinde tesiri olan görüşleri etkisiz kılmaya yönelik bir girişim. Partinin seçimleri kazanması durumunda neler olabileceğiyle ilgili bazı endişeler söz konusu. İşte RN, başkentin azınlıktaki elit çevrelerinde, önde gelen bazı isimleri, bir panik havası yaratmamaları konusunda ikna etmeyi umuyor.

Şimdiden bazı kapılar açılmaya başladı bile. Örneğin Bardella, kasım ayında, öğrencilerle söyleşi yapmak üzere üst düzey işletme okullarından HEC'e davet edildi. Yardımcıları ise CAC 40'taki iş dünyasının liderleriyle toplantılar ayarlamaya çalışıyor. Le Pen, geçtiğimiz yılın sonlarında devlete ait elektrik şirketi olan EDF'nin eski bir yöneticisiyle Paris'te, lüks bir restoranda halka açık bir öğle yemeği yedi.

Kendini "halkın savunucusu" olarak gösteren bir parti için bu tür girişimler ister istemez aldatıcıdır. 2022'de, Le Pen, "insanlığı ekonomi ve muhasebe mantığına köle eden" "küreselci" Macron'a karşı ateş püskürürken artık RN, daha eğitimli bir seçmen kitlesine de göz kırpıyor. 2022'de üniversite mezunu olanların sadece %26'sı ikinci turda Le Pen lehine oy kullanmıştı.

"Güven", günümüz dünyasının parolası. Politikada Le Pen, milliyetçiliğin temel taleplerini muhafaza ederken, seçmenleri endişelendiren "Frexit" (AB'den ya da Avro'dan ayrılma) çağrılarını da bir kenara bıraktı. Üslup konusunda ise RN, aşırı unsurlardan ve antisemitik söylemlerden arındırıldı. Le Pen'in 87 milletvekili arkadaşı parlamentoda yer alırken ikisi de zaman zaman oturumlara başkanlık ediyor. Partinin adını değiştiren, babasını partiden ihraç eden ve partinin esas değeri olan muhafazakârlığı bir kenara bırakan Le Pen, böylece yeni bir çevre oluşturdu. RN milletvekillerinin en büyük yaş grubunu artık 30-39 arasındakiler oluşturuyor. Aralıkta yapılan bir anket, Fransızların çoğunluğunun (%45) kırk yıldır ilk kez, partiyi, demokrasileri için artık bir tehlike olarak görmediğini ortaya koydu.

Fakat RN'nin yönetme kabiliyetini edinmesi bir yana, geçmişteki davranışlarını ne kadar değiştirdiği ayrı bir mesele. Le Pen, Paris'in elit kesiminin uğrak yeri olan cemiyetlerde ve tartışmalarda henüz yer bulamıyor. Çünkü Le Pen’in zararlı görülen yandaşları hâlâ etrafında bulunuyor. Le Pen, Macaristan'ın diktatör lideri Viktor Orban'ın hayranı ve partisi RN de Avrupa Parlamentosu'nda Almanya'nın aşırı sağcı partisi AfD ile yan yana bulunuyor. Kremlin bağlantılı bir Rus bankası da kendisinin seçim kampanyalarından bazılarını finanse etti. RN, bugün bile Ukrayna'nın NATO’ya ya da AB’ye katılmasına karşı çıkıyor.

RN'in normalleşmesi o kadar ileri gitti ki partiye karşı izlenen bazı yöntemler artık etkisiz hâle geliyor. Bu da merkeziyetçi politikacılar için zorluk çıkarıyor. Ahlaki üstünlük taslamak ya da korku tellallığı yapmak artık seçmenlerin çoğunun aklını çelmiyor. Le Pen'in babasını zar zor hatırlayan gençler, Bardella'yı sıradan bir politikacı olarak görüyor. O kadar ki TikTok hesabındaki bir video 8.5 milyon izlenme aldı. Ayrıca İtalya'da partisinin kökleri savaş sonrası neo-faşizme dek uzanan Başbakan Giorgia Meloni'nin görece ılımlılığı da panik havasını zayıflatıyor. Bir düşünce kuruluşu olan Fondapol'un yöneticisi Dominique Reynié: "Kamuoyunda korku abartılı seviyelere çıkarılıyor. İnsanlar, Le Pen'in kendileri gibi biri olduğunu düşünüyor." diyor.

Macron, haziran ayında yapılacak Avrupa Parlamentosu seçimleri öncesinde 28 yaşındaki Bardella'nın karşısına başbakan olarak 34 yaşındaki Gabriel Attal'ı çıkardı. Her iki isim de katıldıkları tartışmalarda alışılmadık şekilde öz güvenle hareket etti. Ayrıca ikili, televizyon stüdyolarında da karşı karşıya gelmişti. Attal, şimdiden aldığı %53'lük (Macron'unkinden %17 daha fazla) kamuoyu güveniyle Macron'dan çok daha fazla tutulan bir isim. Yine de onun başbakan olması, Avrupa Seçimleri için yapılan anketlerde RN'nin Macron'un Rönesansı'na karşı sahip olduğu on puanlık ezici farkı azaltmaya yeterli gelmedi.

En tuhafı da Macron'un göçmenlik konusunda seçmen kitlesini sağa yönlendirme girişiminin RN'nin işine yaraması oldu. Nitekim RN, ustaca bir hamleyle, kimsenin ummadığı bir şekilde Macron'un son göçmenlik tasarısını destekleyerek hükûmeti sıkıntıya soktu ve böylece Le Pen "ideolojik bir zafer" ilan etti.

Milliyetçi-popülizm ile boy ölçüşmenin bir yolunu bulmak, Avrupa'nın tüm merkeziyetçilerini zorluyor. Rasyonel argümanlar, basite indirgenmiş kesinlikler karşısında ancak zayıf birer araç konumunda kalıyor. 2017'deki bir cumhurbaşkanlığı tartışmasında Macron, iki büyük Fransız şirketini ayırt edemediği ve sıra dışı para politikasına açıklık getiremediği için Le Pen'in iktidara uygun bir isim olmadığını göstermişti. Le Pen’in partisi dersine ne kadar iyi çalışırsa iktidara uygun olmadığı düşüncesini savunmak da o kadar zorlaşacak. Partiden bir isim Tanguy, düşüncelerini şu şekilde dile getiriyor: “Rakiplerimiz RN'i hafife alıyor, parti olarak hazır olduğumuzun farkında bile değiller.”


Bu yazı, The Economist’te, “How Marine Le Pen is preparing for power” başlığıyla yayımlanmıştır. Çeviri yapılırken yazının belirli kısımlarında editoryal düzenleme yapılmıştır.