HRONİKİ ve Extreme Scan araştırma merkezleri tarafından yürütülen bir anketin sonuçlarına göre, giderek daha fazla sayıda Rus vatandaşı, birliklerinin Ukrayna'dan çekilmesini ve barış görüşmelerini destekliyor. Savaşa yönelik tutumlara ilişkin anket, Rusya’da seferberliğin başlamasının ikinci yıldönümüne denk gelecek şekilde yapıldı.   

Bilindiği üzere, Rusya 21 Eylül 2022'de “kısmi seferberlik” ilan etmiş ve Ukrayna savaşına katılmak istemeyen yüz binlerce erkek Rusya vatandaşı, ülkeyi terk etmişti. Aralık 2023'te, başkanlık seçimlerinin arifesinde Vladimir Putin, Rusya'da yeni bir seferberlik olmayacağı sözünü vermiş, bunu, birçok gönüllünün cepheye gitmeye hazır olduğunu söyleyerek açıklamıştı. 

Hroniki araştırma merkezinin Telefon anketi 10-17 Eylül tarihleri arasında gerçekleştirildi ve 18 yaş üstü 800 katılımcıyı içeriyordu. ExtremeScan araştırma grubu ise 29 Temmuz'dan 6 Eylül'e kadar 5.500 katılımcının düşüncesini aldı. 

Ankete göre, geçen yıldan bu yana, her on Rus vatandaşından biri görüşlerini değiştirdi. 2023'de ankete katılanların %39 ila %40'ı Rus birliklerin Ukrayna'dan çekilmesi ve askeri operasyonların hedeflerine ulaşmadan Kiev’le barış müzakerelerinin yapılmasından yana olduğunu belirtirken, Ağustos ve Eylül 2024'te bu oran sırasıyla %48 ve %49'a yükseldi. 

Putin, Haziran ayında, Ukrayna’yla barış görüşmelerinin başlatılması ve çatışmaların tamamen ve nihai olarak sona ermesinden yana olduğunu ancak bunun için bir dizi koşulun bulunduğunu ifade etti. Putin’in öne sürdüğü şartlarla ankete katılanların beklentilerinin örtüşmediği görüldü. Putin’e göre bu şartlardan biri, Ukrayna birliklerinin Donetsk, Lugansk, Zaporozhye ve Kherson bölgelerinden tamamen çekilmesidir. Diğer şartları ise Putin, “Ukrayna'nın NATO'ya katılmadan vazgeçmesi, Kiev'in tarafsız ülke statüsünü kabul etmesi ve nükleer silahlara sahip olmaktan vazgeçmesi” olarak sıraladı.  

Ankete göre ikinci bir seferberlik ile Ukrayna’da savaşın sona ermesi arasında çoğunluk ikinciyi tercih ediyor: %29'a karşılık %49. Ukrayna cephesine gitmeye hazır olanların sayısı da Şubat 2023'ten bu yana yüzde 10 azalarak yüzde 32'ye düştü. 25 yaşın altındaki Rusların yalnızca %6,6'sı seferberlikten yana. 

Katılımcılar ayrıca Ukrayna'ya karşı savaşa giden gönüllülerin motivasyonları hakkındaki soruyu da yanıtladılar. Katılımcıların %37'si maddi sorunları çözmek için savaşa gittiklerine, %24'ü ise gönüllülerin vatandaşlık görevini yerine getirdiğine inanıyor. 

2022’de seferberlikle ilgili toplumsal bir sorun çıkınca hükümet sorunu gönüllüler üzerinden çözmek istedi. Mart 2024'te başkanlık seçimleri öncesinde Putin, “Şimdiden 486 bin sözleşmeli asker topladık” .... “ ellerinde silahlarla vatanlarını savunmaya hazır adamların akışı durmuyor: Günde bir buçuk bin kişi. Bu yarım milyon asker demek. Neden seferberliğe ihtiyac duyalım ki?” dedi.

Rusya’da gönüllü olarak cepheye gidenler arasındaki artışlar sözleşmeli askerlere yapılan ödemelerin ikiye katlanmasına bağlı olmuştu. Rus telgraf kanalları daha önce Savunma Bakanlığı ile sözleşme yapılması çağrısında bulunan mesajların 1 Ağustos'tan itibaren tüm mobil operatörler tarafından gönderileceğini yazmıştı. Bundan önce, 31 Temmuz'da Putin, Savunma Bakanlığı ile 2024 yılı sonundan önce sözleşme imzalayanlara yapılan ödemeleri ikiye katlayarak 400 bin rubleye (4,3 bin dolara) kadar çıkarma kararı aldığını duyurmuştu. 

Bu bağlamda Rusya bölgeleri arasında da bir rekabet söz konusu. Örneğin, Leningrad bölgesinde sözleşmeli personele 1,7 milyon ruble (yaklaşık 20 bin dolar), St. Petersburg'da 1,3 milyon ruble, Komi’de 1,12 milyon ruble ödendiği bildirildi. Başkent Moskova’da ise hizmete giren sözleşmeli askerlere tek seferlik 1,9 milyon ruble ödeme yapılıyor. Son zamanlarda bazı bölgelerde bu ödemelerin miktarı artırıldı: Örneğin, Krasnodar Bölgesi'nde Nisan ayından bu yana 1 milyon rubleye, Temmuz ayında Dağıstan'da 500 bine, Başkurtya'da 505 bin rubleye çıkarıldı. Ukrayna cephesine sözleşme üzerinden katılanların %20'sinin Moskova ve Moskova bölgesinden; %10'unun ise farklı ülke vatandaşlarından olduğu belirtiliyor: Ağırlıklı olarak Özbekistan ve Tacikistan vatandaşları olmak üzere Çinli, Sırp, Brezilyalı ve Mısırlı vatandaşların bu sözleşmeli askerler arasında yer aldığı iddia ediliyor.  

Temmuz ayının başında Savunma Bakanlığı'nın açıklamasına göre, 2024'ün başından Temmuz’a kadar, yaklaşık 190 bin Rus vatandaşı, Savunma Bakanlığıyla sözleşme imzaladı. 14 Haziran'da Putin, Ukrayna cephesinde yaklaşık 700 bin Rus askeri personelinin bulunduğunu açıkladı.

New York Times daha önce Rus yetkililerin “mahkumları askere almaya ve harekete geçirmeye” zorladığını, Ukrayna'daki savaşın başlangıcından bu yana Rus ordusunun öldürülen ve yaralanan 315.000 askerini kaybettiğini bildirmişti. 

Anketteki araştırmacılar, zengin Rus vatandaşlarının savaşmaya istekli olmadığını, ancak düşük gelirli Rusların, maddi motivasyonlarla bu seçimi daha sık olarak yaptığını belirtiyor. Aynı zamanda düşük gelirli vatandaşlar savaşın durdurulmasına destek olmaya daha istekli.

Hroniki ve Extreme Scan araştırma şirketleri ankette Ukrayna kuvvetlerinin Rusya’nın Kursk bölgesine yönelik işgaline ilişkin de soru sordu. Rusların çoğunluğu (%53), Donetsk bölgesine ilerlemek (ki bunu isteyenlerin oranı %15) yerine Ukrayna ordusunun bölgeden atılmasına öncelik verilmesi gerektiğini düşünüyor. Bu sorunun nasıl çözüleceğine dair görüşler bölünmüş durumda: %17'si Kursk bölgesine daha fazla Rus kuvveti nakletmenin gerekli olduğunu düşünüyor, %18'i ele geçirilen bölgelerin karşılıklı değişiminden yana, %19'u yeni bir seferberlikten yana. Yüzde 7'lik kesim ise askere alınanların Kursk bölgesine gönderilmesi gerektiğine inanıyor.

Ukrayna Kuvvetleri Ağustos ayında Rusya’nın Kursk bölgesini işgal etmiş, Rusya bölgede federal düzeyde olağanüstü hal ilan etmişti. Bölge valisi Alexey Smirnov, Ağustos ayında 133 binden fazla kişinin bölgenin sekiz sınır bölgesini terk ettiğini söylemişti. Putin, Ukrayna ordusunun Kursk bölgesinden çıkarılmasının Rus ordusunun kutsal bir görevi olduğunu söyledi. 

Aralık 2023’te başka bir bağımsız araştırma şirketi Russian Field, Rusya’da yaptığı ankette, Rusya'nın Ukrayna'daki askeri operasyona yönelik tutumuna bakıldığında, katılımcıların %48'inin barış müzakerelerine geçilmesinden yana, %39'unun ise askeri harekatın devam etmesinden yana fikir beyan ettiği görülmüştü.
 
Kiev Uluslararası Sosyoloji Enstitüsü, 21 Şubat 2024 tarihinde yaptığı araştırmaya dayanarak, Ukrayna'da nüfusun %70'ten fazlasının Rusya ile yaşanan anlaşmazlığa diplomatik bir çözüm bulunması gerektiğine inandığını ifade etti. Aynı araştırma enstitüsü, Ağustos ayında yaptığı kamuoyu araştırmasına göre Ukraynalılarda bu oran %10 gerileyerek %60’a düştü.
  
Hem Ukrayna’da hem de Rusya’da, yaşanan savaşın bitmesini isteyenlerin sayısının kayda değer seviyede olduğu görülüyor. Bazı toplumlarda halkın iradesinin karar vericilerin dış politikalarını etkilediği biliniyor. Fakat Rusya-Ukrayna çatışmasında, her iki ülke halklarının etkisinin belirleyiciliği düşük ihtimal görünüyor. Ayrıca yaşanan çatışmaların sona erdirilmesine ilişkin tarafların farklı yaklaşımları olmakla birlikte, savaşın seyrinin öncelikle üçüncü ülkelerin etkisi gibi farklı faktöre bağlı olduğu söylenebilir.