FRANSA'NIN MODERN cumhuriyet tarihinde ilk kez aşırı sağcı bir hükümetin seçilmesine ramak kaldı. Pazar günü yapılan ilk turda Marine Le Pen'in aşırı sağcı Ulusal Birlik Partisi sol ittifakın önünde birinci olurken, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un merkezci koalisyonu üçüncü sırada kaldı.

7 Temmuz Pazar günü seçmenler son kararlarını vermek üzere yeniden sandık başına gidecek. Sadece Fransız parlamentosunun geleceği değil, AB'nin ikinci büyük ekonomisinin istikrarı ve NATO ile Avrupa Birliği'nin siyasi gücü de tehlikede.

Fransa'daki seçim süreci hayli karmaşık; parti liderleri kendi istedikleri sonucu elde etmek için sistemle nasıl oynayacaklarını bir an önce bulmaya çalışıyorlar.

Macron ve müttefikleri için bu seçim özellikle sancılı geçiyor: Seçmenlerin liberal kampanyayı destekleyeceğini umacaklar ya da aşırı sağın iktidara gelmesini engellemek için gerçekleri kabullenip partiye radikal solculardan destek isteyecekler.

"Aşırı sağa tek bir oy bile çıkmayacak. Hatırlamakta fayda var, 2017 ve 2022'deki [cumhurbaşkanlığı seçimleri sırasında]... solda herkes bu söylemi benimsedi. Bu duruş olmasaydı, ne siz ne de ben burada olurduk," diyen Macron, RTL'nin haberine göre Pazartesi günü yapılan bir toplantıda kabine üyelerine, Cumhurbaşkanının ikinci turda aşırı sağa karşı her şeyi yapabileceğinin sinyalini verdi.

Süreç nasıl işliyor?

Fransız parlamento üyeleri nispi temsil esasına göre değil, yerel dinamiklerin etkili olduğu 577 seçim bölgesinde iki turlu çoğunluk sistemine göre seçiliyor.

Yerel katılım ve oy oranına bağlı olarak ikinci tura en fazla dört aday katılabiliyor. 577 seçim bölgesinin 301'inde, genellikle ana koalisyonlardan (Ulusal Birlik, Macron'un merkezci koalisyonu ve sol ittifak) birer aday olmak üzere en az üç aday ikinci tura kalmaya hak kazandı. Bunlar seçimin sonucunu belirleyecek kritik mücadele alanları.

Ülke çapındaki liderliği sayesinde aşırı sağ Ulusal Birlik (RN) çoğu yerde yarışı önde götürüyor. Bu bölgelerde üçüncü gelen adaylar seçimden çekilirse, muhtemelen bu durum RN'nin aleyhine işleyecek çünkü aşırı sağa karşı olan seçmenler bir araya gelerek geriye kalan tek rakip adayı destekleyecek.

Ancak süreç hala oldukça belirsiz. Bu nedenle ilk turun ardından RN için yapılan sandalye tahminleri 230 ila 310 arasında değişiyor. Mecliste mutlak çoğunluğu sağlamak için yaklaşık 289 sandalyeye ihtiyaç var.

Macron gururunu ayaklar altına alacak mı?

Macron'un Başbakanı Gabriel Attal Pazar akşamı yaptığı açıklamada "Böyle bir durumda tereddüt etmememiz gerekiyor, Fransa bunu hak ediyor" dedi ve üçüncü sıradaki adaylara, ikinci turdaki adaylıklarının "Ulusal Birlik'in seçilmesini sağlayabileceği" durumlarda yarıştan çekilmeleri çağrısında bulundu.

Ancak cumhurbaşkanlığı kampındaki herkes yarıştan çekilmeye hazır değil... Üç hafta süren seçim kampanyası boyunca merkezdeki isimler, Yeni Halk Cephesi olarak adlandırılan sol bloğun, sert solcu lider Jean-Luc Mélenchon ve onun Boyun Eğmeyen Fransa (LFI) hareketinin kontrolü altında olduğunu iddia ettiler. Tüm siyasi "aşırı uçlarla" eşit şekilde mücadele edilmesi gerektiğini söylediler.

Oylamanın ilk turundan önce Macron, solcu rakiplerini aşırı sağcılara benzeterek onların başarısının bir "iç savaşa" yol açacağını iddia edecek kadar ileri gitti.

Takvim işliyor

Önümüzdeki Pazar günü yapılacak oylamanın sonucu son 48 saatte belirlenebilir. Bazı Macron yanlısı adaylar şimdiden başbakanın talimatlarına uyacaklarını ve hatta radikal LFI hareketinden adaylar lehine çekileceklerini açıkladılar.

Ancak şu ana kadar ortaya karışık bir tablo çıktı. Hem eski Başbakan Edouard Philippe hem de Ekonomi Bakanı Bruno Le Maire, Ulusal Birlik'e karşı gelme pahasına da olsa LFI'ye oy verilmemesi gerektiğine inandıklarını söyledi.

Hatta bazı adaylar, üçüncü sırada olmalarına rağmen, aralarında Fransız Yeşiller ve Sosyalistlerin de bulunduğu ılımlı güçlerin sol kanat adaylarına karşı bile yarışta kalmak istediklerini açıkladılar.

Solda ise oy verme talimatları daha net görünüyor: Yeni Halk Cephesi bloğundaki tüm liderler, RN'nin önde olduğu her durumda yarışı üçüncü sırada bitiren adaylarını yarıştan çekmeye çağırarak, Le Pen'in partisini yenebilecek merkezci adayların önünü açtılar.

Hala rakipler

Burada bir pürüz var. Ana akım partilerde RN'nin zaferini engelleyebilecek her şey yapılsa bile sonuç belirsiz kalmaya devam edecek. Asıl önemli olan seçmenler ve onların emirlere uymak istediğini söylemek zor.

Pazar günkü oylamadan önce yayınlanan Elabe anketine göre, her dört seçmenden ancak biri partileri tarafından verilen talimatlara uymaya niyetli.

Dahası, RN ilk turun kampanyası sırasında sadece mutlak çoğunluk sağlandığı takdirde iktidara geleceğini ısrarla vurgulamış olsa da, şimdi bu söylemini yumuşatıyor. Parti liderleri, çoğunluğu sağlamak için özellikle muhafazakar Les Républicains grubu içindeki diğer milletvekillerine yaklaşmayı deneyebileceklerini söylüyor.

RN Başkan Yardımcısı Sébastien Chenu Pazartesi günü yaptığı açıklamada "Ekstra desteğe ihtiyaç duyarsak, Fransız halkına karşı olan sorumluluklarımızı yerine getiririz" dedi. Bu, partinin çoğunluk için gerekli 289 sandalyeye yaklaşması halinde, ihtiyaç duydukları milletvekili desteğini bulmak için ne gerekiyorsa yapacaklarını gösteriyor.

Böylesi bir senaryo, Ulusal Birlik Partisi'nin yeni milletvekillerini partiye katılmaya ikna etmeye çalıştığı ve Fransa'da aşırı sağın iktidara gelmesine yönelik tarihi bir misyon üstlendiği bir dönemde daha fazla kargaşa ve belirsizliğe yol açabilir.

&&&

Merkezciler ve sol ittifak Le Pen'in aşırı sağına karşı birleşiyor!

30 Haziran’da yapılan dramatik Fransa seçimlerinde aşırı sağın kesin zafer şansı, 7 Temmuz’daki ikinci tur öncesinde, merkezci ve sol adayların Marine Le Pen'in Ulusal Birlik'inin ilk kez iktidara gelmesini engellemek için bir araya gelmesiyle zayıflamış görünüyor.

AFP ve Le Monde'un tahminlerine göre hem sol ittifaktan hem de Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron'un merkezci koalisyonundan en az 200 aday, Le Pen'in milliyetçilerini yenme şansı yüksek olan adayların arkasında birleşmek amacıyla 7 Temmuz’daki yarıştan çekildi.

Kararları, Pazar günü yapılacak ikinci tur oylamasının sonucunu ve Fransa'nın modern cumhuriyet tarihinde ilk kez aşırı sağcı bir hükümete sahip olup olmayacağını belirleyebilir.

Taktiksel çekilmeler, ilk turdan bu yana başkanlık kampını böldü; hem Macron hem de Başbakan Gabriel Attal'ın çok sayıda çekilme çağrısı yapmasının ardından siyasi ağır toplar bu çağrıya uydu.

Fransız seçim sistemi normalde bu kadar karmaşık bir tablo ortaya koymaz; ancak Macron'un geçen ay aşırı sağa karşı AB seçimlerini kaybetmesinin ardından parlamentoyu feshederek erken seçim yönündeki şok edici kararı, ülke siyasetini kaosa sürükledi.

Seçmenler, Fransa Ulusal Meclisi'nin 577 seçim bölgesi için milletvekillerini seçiyor. Mutlak çoğunluk için 289 sandalye gerekiyor.

2022'deki son seçimde ikinci tur oylamasında, sadece bir kaç bölgede üç veya daha fazla aday seçimlere katılmıştı. Ancak bu kez, 7 Temmuz'da gerçekleşecek ikinci tur seçimlerine en az üç adayın katılmaya hak kazandığı 300'den fazla seçim bölgesi var. Bunlar arasında genellikle aşırı sağdan biri, sol ittifaktan biri ve Macron'un merkezci blokundan biri yer alıyor.

Bu, adaylar ve parti yetkilileri arasında, Le Pen karşıtı cephede birleşip birleşmeme konusunda perde arkasında çılgın tartışmalara yol açtı. Birçoğu adaylıktan çekilmeyi seçti.

Le Monde'un tahminlerine göre, şu ana kadar sol görüşlü Yeni Halk Cephesi'nden 130 aday (ikinci tura kalan 446 aday arasından) ve cumhurbaşkanlığı partisine göre Macron'un kampından 81 aday (eleme geçen 319 aday arasından) yarıştan çekildi. 

Çekilme dalgası, ikinci turda üç adayın yarıştığı 100'den az seçim çevresi olacağı anlamına geliyor.

Pazar gecesi, sol görüşlü ittifakın fiili lideri Jean-Luc Mélenchon, kendi kampından üçüncü sıradakilerin Ulusal Birlik'i durdurmak için yerel yarışlardan çekilmesi çağrısında bulundu.

Merkezcilerin sola karşı endişesi

Ancak Macron'un grubu resmi çizgiye bağlı kalmakta zorlandı. Öne çıkan isimler, zaten çok borçlu olan bir ülkede büyük kamu harcamalarını savunan aşırı sol adayların arkasında durmayı reddetti.
Bazı merkezciler için sol çizgideki Boyun Eğmeyen Fransa ve lideri Mélenchon, Le Pen'le aynı hatta daha büyük bir tehlike arz ediyor. Macron'un kendisi bu seçim kampanyasının çoğunu soldaki Yeni Halk Cephesi ittifakının politikalarını Fransa için yıkıcı olmakla eleştirerek geçirdi.

Parti içindeki muhalifler, aşırı solu eleştirerek harcama politikalarının Fransa'yı iflasa sürükleyeceği uyarısında bulundu. Macron yanlısı kamp ayrıca Boyun Eğmeyen Fransa’nın İsrail'in Gazze'deki katliamına karşı sergilediği sert muhalefete odaklandı ve bu da antisemitizm suçlamalarına yol açtı.

Bu arada aşırı sağ, genel itibariyle hükümete hazırlıksız olmakla ve ekonomik politikalarda tutarsız olmakla suçlanırken, göç konusunda ayrıştırıcı önlemler dayatıyor.

Yeniden seçime katılmayan Ekonomi ve Maliye Bakanı Bruno Le Maire, Ulusal Birlik adayıyla ikinci tura kalsa da Boyun Eğmeyen Fransa’ya oy vermeyi desteklemediğini söyledi .

Görevden ayrılan Yerel Yönetimler ve Kırsal İşler Bakanı Dominique Faure gibi diğerleri hükümetin talimatlarını izlediler ancak aynı fikirde olmadıklarını açıkça belirttiler. Faure, Salı günkü notunda, Fransız cumhurbaşkanı ve başbakanın yoğun baskısı sonrasında çekildiğini duyurarak, "Adaylığımı sürdürmek benim için aşırılıklarla mücadelede en iyi çözümdü," diye yazdı. 


Bu yazı, POLITICO’da, 1 Temmuz 2024 tarihinde “French election: What happens next?” başlığıyla ve 2 Temmuz 2024’te “French election: Rivals unite against Le Pen’s far right” başlığıyla yayınlanan yazıların çevirisinden oluşmaktadır. Çeviri yapılırken yazının belirli kısımlarında editoryal düzenleme yapılmıştır.