Güney Amerika ülkesi Ekvador, son bir ay içerisinde ciddi bir huzursuzlukla karşı karşıya. Önce uyuşturucu kartellerinin kendi aralarında yaşadığı çatışmalar sebebiyle Ekvador Devlet Başkanı Guillermo Lasso, ülkede olağanüstü hal ilan etti ve uyuşturucu kartellerinin artan şiddetine karşı ortak bir mücadele çağrısında bulundu. Daha sonra ekonomik problemlerden ötürü ülke de Lasso hükümetine karşı yıkıcı protesto gösterileri yapıldı.

Son aylarda Ekvador'daki şiddet önemli ölçüde arttı. Lasso hükümetine göre, bu yılın Ocak ve Ekim ayları arasında Güney Amerika ülkesinde yaklaşık 1.900 cinayet (100.000 kişi başına 11) kaydedildi. Buna rağmen 2020 yılında toplam rakam 1.400 civarındaydı. 

Ancak şiddetin ana nedeni, uluslararası uyuşturucu ticaretinin geçiş yollarını kontrol altına almak için yarışan rakip Meksikalı uyuşturucu kartellerinin artan varlığı. Büyük kokain üreticileri Kolombiya ve Peru arasında yer alan Ekvador hem ABD'ye hem de Avrupa'ya uyuşturucu kaçakçılığı için önemli bir merkez. Ülkenin en büyük ticaret ve liman şehri olan Guayaquil özellikle etkileniyor. Eylül ayının sonunda, aşırı kalabalık bir hapishanede çıkan isyanlarda 200'den fazla kişi hayatını kaybetti.

Ekvador Devlet Başkanı Guillermo Lasso 60 günlük olağanüstü hal ilan etti. Ordu ve polisi, güvenliği sağlamak için sokakları kontrol altına almak için sevk etti. Olağanüstü hal ayrıca hükümete hareket ve toplanma özgürlüğünü kısıtlama yetkisi de veriyor. Cumhurbaşkanı militarist bir söylem kullanarak güvenlik güçlerine tam destek sözü vermek suretiyle görevlerinin ifasında “cezasızlık garantisi” verdi.

Gösteri(ci)ler, ateşe  ‘benzin’ döküyor

Ülkede şiddet sarmalı devam ederken Ekvador'un Başkenti Quito'daki hükümet sarayı Carondelet’in de bulunduğu tarihi merkezde toplanan binlerce kişi, Devlet Başkanı Guillermo Lasso hükümetinin ekonomi politikalarına tepki gösterdi. Gösteriler birçok şehre yayıldı. Lasso'nun ekonomi politikalarına karşı ülkede ‘sokağa çıkan’ binlerce yurttaş sokaklarda barikatlar kurdu. Üstelik ‘sokağa çıkmanın yasak’ olduğu OHAL döneminde gösterilerin gerçekleşmesi Ekvador toplumunun daha da gerilmesine neden oldu.

Ekvador'da benzin protestoları yüzünden protestocular sokaklara çıkarken, Ekvador'un 24 vilayetinden beşinde trafik kesintiye uğradı.

Lasso, geçtiğimiz haftalarda pandemi nedeniyle; halkın tepkisine karşı benzin fiyatlarında kademeli bir artışı rafa kaldırmıştı. Ancak Başkan Lasso, sonrasında kararından dönerek yüksek oktanlı benzinin fiyatını galon başına 2,55 dolara, dizelin fiyatını ise galon başına 1,90 dolara yükseltti.

Sendikalar, yerliler ve çeşitli meslek örgütleri, Başkan Lasso’ya bir çağrı yaparak pandemiden etkilenen sektörler için muafiyet çağrısı ve daha düşük yakıt fiyatları talep etti. Taleplerin karşılık görmemesinin ardından ise ülkenin birçok kentinde protestolar başladı. Ülkenin birçok kentinde yapılan eylemlerde, sokaklarda barikat kuran eylemciler, polisle çatıştı. Olaylarda şimdiye kadar 37 kişi gözaltına alındı. Gösteriler, ABD Dışişleri Bakanı Antony Blinken'in Ekvador ve Kolombiya'ya yaptığı resmi ziyaretin arifesinde geldi.

Cumhurbaşkanı Lasso’nun karizması, krizi bitirmeye yetmiyor

Ekvador'un eski bir bankacı olan, muhafazakar Cumhurbaşkanı Lasso, dar bir seçim zaferinin ardından bu yıl Mayıs ayında göreve başladı. Başkanlığının ilk aylarında Lasso'nun popülaritesi daha da arttı. Çünkü başarılı bir aşı kampanyasıyla iyi bir başlangıç yaptı. Ancak aşı kampanyasında başarılı olması diğer sorunlarla baş etmeye yetmiyor. 

Çünkü Lasso'nun adı Pandora Papers skandalında ortaya çıktı. Ekvador Parlamentosu, cumhurbaşkanı aleyhinde bir meclis soruşturması açtı. Soruşturma, Lasso'nun vergi cennetlerinde sahip olduğu varlıkların Ekvador yasalarını ihlal edip etmediğini inceleyecek. Ayrıca tecrübe eksikliği, Lasso hükümetinin planladığı yasaların hiçbirinin meclisten geçememesine de yol açtı.

Bu arada, hükümete karşı kızgınlık halk arasında büyüdü. Perfiles de Opinion anket enstitüsüne göre, sadece OHAL nedeniyle Guillermo Lasso'ya başlangıçta %74 olan destek şimdi %34'e düştü. Dolayısıyla Ekvador'da hükümetin iktidarda kalıp kalamayacağı ve ne kadar süre dayanabileceği konusunda çok fazla spekülasyon var. 

Sonuç olarak olağanüstü halin ilanı Lasso'nun ve mevcut hükümetinin hatalarının bir sonucu olarak da görülebilir. Nitekim Savunma Bakanı şimdiden değişti bile. Ancak ekonomik kriz, Ekvador'da şiddeti besleyen önemli bir faktör. Yaklaşık 17 milyon nüfusa sahip Güney Amerika ülkesi, derin bir ekonomik krize saplanmış durumda. Hükümet rakamlarına göre, gayri safi yurtiçi hasıla (GSYİH) geçen yıl %7,5 düştü. Ekvadorluların yaklaşık üçte biri şu anda yoksulluk içinde yaşıyor ve sayıları koronavirüs pandemisinin bir sonucu olarak artıyor.