DONALD TRUMP, tahminlere göre yaklaşık 20 ceza soruşturması ve hukuk davasıyla karşı karşıya. Hakkındaki suçlamalar giderek artıyor: Georgia eyaletinde 2020 seçimlerine müdahale etmeye çalışmakla suçlanmasının ardından 14 Ağustos'ta toplam suç sayısı 91'e ulaştı. (Eski başkan tüm ithamları yalanladı.) Trump şu anda dört önemli iddianameyle mücadele ediyor: Biri Georgia'daki iddianame; iki tanesi federal savcıların açtığı, seçimleri iptal ettirmeye çalışmak ve gizli belgeleri usulsüz kullanmakla ilgili iddianameler ve bir tanesi de New York'taki sus payı soruşturmasıyla ilgili. Trump'ı ilgilendiren önemli soruşturma konuları neler ve bunlar Trump'ın başına ne kadar iş açabilir?

2020 Seçimlerini Geçersiz Kılma Girişimleri

14 Ağustos'ta Georgia eyaletinin Fulton County bölge savcısı Fani Willis, Trump hakkında başta şantaj olmak üzere 12 ağır suçla ilgili bir iddianame hazırladı. İddialar Trump'ı eyaletin seçim sonuçlarını bozmaya yönelik büyük bir projenin mimarı olarak gösteriyordu. Ocak 2021'de basına sızan meşhur bir telefon görüşmesinde dönemin başkanı Georgia Eyaleti Dışişleri Bakanı Brad Raffensperger'den "11.780 oy bulmasını" istemişti. Eyaleti kazanmak için gereken sayı tam olarak buydu. Savcılık talebin seçim sahtekarlığına teşvik anlamına geldiğini ve Georgia'da bunun ceza gerektiren bir suç olduğunu savundu.

Willis iddianamede ayrıca Trump'ın 18 ortağını da suçladı. Bu kişiler, seçiciler kurulunun (electoral-college) Georgia'daki 16 oyunu Trump'a vermek üzere sahte bir seçmen listesi hazırlamakla suçlanıyor. Avukatlardan oluşan bir ekip, bu hilenin Joe Biden'ın Georgia'daki kıl payı galibiyetini geçersiz kılmak ya da Temsilciler Meclisi'nde yapılacak özel bir oylamayla (bu oylama da Trump'ın lehine sonuçlanacaktı) karar alınmasını sağlamak için Trump'ın başkan yardımcısı Mike Pence'e imkân vereceğini iddia etti. Genellikle mafya babalarını mahkûm etmek için kullanılan şantaj suçlamalarında beş ile yirmi yıl arasında değişen hapis cezaları veriliyor. Willis, Trump'ın birlikte yargılandığı sanıkların hapis cezası riskine girmektense işbirliği yapmalarını umacaktır.

Georgia iddianamesi, Başkan'ın 2020 seçimlerini geçersiz kılmaya çalışarak yasaları ihlal ettiğini iddia eden ikinci iddianame. Federal savcılar 1 Ağustos'ta Trump'ı dört ayrı suçlamayla itham etmişti: Amerika Birleşik Devletleri'ni dolandırmak için komplo kurmak, devletin resmî bir işlemini (bu durumda oyların tasdikini) engellemek ve "haklara (yani oy kullanma ve oyların sayılmasını sağlama hakkına) saldırmak". İddianamede, adları verilmeyen altı ortak komplocudan bahsediliyor. Soruşturmayı yürüten bağımsız özel danışman Jack Smith, eski başkan hakkındaki suçlamaları kamuoyuna duyururken, suç ortaklarının soruşturmasının "devam ettiğini" söyledi. Her iki iddianame de Temsilciler Meclisi'nin 6 Ocak tarihli komitesinin 18 ay süren soruşturması sonucunda hazırlandı. İki partili bu kurumun eski başkanı suçlama yetkisi bulunmuyordu.

Gizli Belge Soruşturması

Ağustos ayındaki bu iddianamelerden önce, 9 Haziran'da, federal savcılar Trump hakkında Beyaz Saray'dan ayrıldıktan sonra gizli belgeleri usulsüz kullanmak ve soruşturmacıları engellemek suçlamalarıyla 37 maddelik bir iddianame hazırladı. Suçlamalar, gizli hükümet belgelerini izinsiz olarak tutmayı suç haline getiren 1917 tarihli Casusluk Yasası'nın ihlal edilmesini de içeriyor. İddialara göre Trump, Amerika'nın nükleer silah programı ve diğer ülkelerin askeri kapasiteleri ile ilgili kayıtları da kendisine saklamıştı.

Savcılar, Trump'ın bu belgeleri içeren çok sayıda kutuyu Florida'daki malikanesindeki dans salonunda ve duşakabininde sakladığını ve ayrıca Pentagon tarafından kendisi için hazırlanan bir "saldırı planını" yetkisi olmayan misafirleriyle paylaştığını söyledi. Mart 2022'de Trump'ın söz konusu belgeleri saklamasıyla ilgili olarak FBI tarafından bir soruşturma açıldı. İddialara göre Trump, avukatına "ayak diremesini" tavsiye ederek soruşturmayı sekteye uğrattı. Daha sonra Trump'ın avukatlarından biri, büyük jüri tarafından istenen tüm belgeleri teslim ettiğine dair sahte bir belge düzenledi. Bu süreçte, Trump'ın yardımcılarından Walt Nauta da çeşitli suçlarla itham edildi.

Soruşturma özel danışman Jack Smith tarafından yürütülüyor ve mahkeme işlemleri Florida'da gerçekleştirilecek. Başsavcı Merrick Garland, taraf tuttuğu izleniminden kaçınmak amacıyla Smith'i bu göreve atadı.

Sus Payı Soruşturması

Diğer yandan, 2006'da kendisiyle birlikte olduğunu iddia eden yetişkin film oyuncusu Stormy Daniels'a (yeni adıyla Stephanie Clifford) sus payı ödediğini gizleyerek iş kayıtlarında tahrifat yapmakla suçlanan Trump hakkında Mart ayında Manhattan'da bir büyük jüri tarafından dava açıldı. Dava Mart 2024'te görülecek.
O dönemde Trump'ın avukatı olan Michael Cohen, Clifford'un sessiz kalmasını sağlamak için 2016 başkanlık seçimlerinden kısa bir süre önce kendisine 130.000 dolar ödemiş. Para, iddiaya göre Cohen tarafından patronunun talimatıyla verilmişti. Daha sonra Trump’ın Cohen'e parasını iade ettiği çekleri bizzat imzaladığı ortaya çıkmış ve bu ödemeler Trump'ın emlak şirketi Trump Organisation tarafından yasal harcamalar olarak gösterilmişti. Cohen, Trump'ın bu yanıltıcı kayıtlardan haberdar olduğunu söylüyor; Trump ise tüm bunları ve Bayan Daniels ile olan ilişkisini reddediyor ve kendisinin suç işlediğine dair iddiaların "peri masalından" ibaret olduğunu öne sürüyor.

Bu vaka hiç de basit değil. Ticari kayıtları çarpıtmak bir kabahattir. Savcıların usulsüz kayıt tutulduğu yönündeki iddiayı ağır bir suç olarak değerlendirmeleri için bunun başka bir suça zemin hazırladığını kanıtlamaları gerekiyor. Aslında kampanyaya ait bir harcamanın kayıtlara geçirilmemesi söz konusu. Böyle bir yasal strateji ise daha önce hiç denenmedi. Cohen 2018'de sus payı ile bağlantılı kampanya harcamaları suçunu kabul etmişti. Trump'ın avukatları muhtemelen Cohen'in, patronuna bu planın yasal olduğunu söylediğini iddia edeceklerdir. Suçlu bulunsa bile eski başkanın hapse girmesi pek olası değil. Ağır bir suçla itham edildiği takdirde, ticari kayıtlarda tahrifat yapan biri en fazla dört yıl hapis cezasına çarptırılabilir. Ayrıca ilk kez yargılanan sanıklar nadiren cezaevine girer.

Dolandırıcılık ve Hukuki Sorumluluklar

Trump iş bağlantıları konusunda da soruşturmalarla karşı karşıya. New York Başsavcısı Letitia James, Trump'ı, üç çocuğunu ve Trump Organisation adlı şirketini on yıl boyunca "muazzam derecede" dolandırıcılık yaptıkları gerekçesiyle dava etti. James, cezai suçlamada bulunamıyor ama haksız elde edildiği iddia edilen 250 milyon doların iadesini ve Trump'ın eyalette iş yapmasının kalıcı olarak yasaklanmasını talep ediyor. Dava Ekim 2023'te görülecek.

James, Trump ve ona bağlı şirketlerin, potansiyel yatırımcıları yanıltmak için net servetini ve mülklerinin değerini ciddi ölçüde şişirdiğini iddia ediyor. Cumhuriyet savcıları, 2011 ile 2021 yılları arasını kapsayan 11 yıllık raporda, varlıkların değerinin hile yoluyla şişirildiğine dair 200 örnek buldular. Örneğin, Trump'ın dairesi 2015 yılında 30,000 feet kare (2,787 metre kare) büyüklüğündeymiş gibi değerlendirilmişti. Oysa gerçekte yaklaşık 11,000 feet kare büyüklüğündeydi. Yine, New York'ta bir apartmanın 100 milyon dolardan fazla fiyata satılmadığı bir dönemde dairenin sözde değeri 327 milyon dolardı. Araziye apartman inşa edilebileceği varsayımıyla Mar-a-Lago'ya 739 milyon dolar değer biçilmişti; ancak Trump daha önce arazinin bu yöndeki kullanım hakkını devretmişti (ve bunun için gelir vergisi indirimi talep etmişti). Başsavcı, yapılacak adil bir değerlendirme sonucunda, mülkün iddia edilen miktarın onda birinden biraz daha fazla bir değere sahip olacağını iddia ediyor.

Trump Organisation'ın mali işler müdürü Allen Weisselberg, vergi dolandırıcılığıyla ilgili kendisine yöneltilen suçlamaları Ağustos ayında kabul etmişti. Weisselberg, 6 Aralık'ta da şirketin vergi kaçırdığı gerekçesiyle açılan ayrı bir ceza davasında ifade vermişti. Bu davanın sonucunda ortaya çıkan 1,6 milyon dolarlık potansiyel ceza firma için devede kulak, ancak karar yine de utanç verici. Savcılar, hakkında suçlamada bulunulmayan Trump'ın "vergi kaçakçılığını açıkça onayladığını" söylüyor.

Ağır İşleyen Adalet

Eski başkan hakkında açılmış çok sayıda dava var. Mayıs ayında Manhattan'da bir jüri, Trump'ı 26 yıl önce kendisine cinsel tacizde bulunmakla suçlayan yazar E. Jean Carroll'a cinsel tacizde bulunmaktan ve iftira atmaktan suçlu buldu. Ancak şu ana kadar hakkında açılan soruşturma ya da davaların hiçbiri sağ kanattaki itibarını zedelemedi. Trump, kendisinin Demokratların cadı avına kurban gittiğini iddia ediyor.

Demokratların bir kısmı 2024'teki başkanlık seçimlerine kadar Trump'ın hapse gireceğini umuyor. Ancak bu, düşük bir ihtimal. Soruşturmalar ağır ilerleyebiliyor. Eski bir başkanı yargılayacak tarafsız bir jüri bulmak da hayli zor. Trump'a açılan bir davanın iddianame, duruşma, hükme varma ve olası tüm temyiz süreçlerinin iki yıl gibi kısa bir sürede tamamlanmasını hayal etmek neredeyse imkânsız. Bu mümkün olsa bile, yine de Trump'ın sonu gelmiş sayılmaz. İsyana teşvik suçundan hüküm giymiş bir sosyalist olan Eugene Debs 1920'de (Georgia'daki) hapishane hücresinden başkanlığa aday olmuştu.


Bu yazı, The Economist’in web sitesinde 14 Ağustos 2023 tarihinde “How much legal jeopardy is Donald Trump in?” başlığıyla yayımlanmıştır. Çeviri yapılırken yazının belirli kısımlarında editoryal düzenleme yapılmıştır.