KAMPANYA DÖNEMİNDE Donald Trump, göçmenlere yönelik Amerikan tarihindeki en büyük sınır dışı etme operasyonunu, gümrük vergisi konusunda yeni tarifelerin getirilmesini, iklimle ilgili düzenlemelerin dondurulmasını, federal sağlık kurumlarının yeniden yapılandırılmasını ve eğitim sisteminde ideolojik değişiklikler yapılmasını vadetti.

Şimdi artık gücü ve şansı var.

Trump'ın yakın çevresi onun bu hedeflere ulaşmak için ilk dönemine kıyasla daha hızlı hareket edebileceğine inanıyor. Trump, ilk döneminde önemli politika değişikliklerinde bulundu ancak sık sık bürokrasinin, en iddialı hedeflerine engel olduğundan şikayet etti.

Trump'ın danışmanlarına göre, bu deneyimle donanmış olan Trump, ikinci dönemindeki yetkililerin karmaşık kurumlar ve politika süreçlerini nasıl yöneteceklerini daha iyi anlayacaklarını ve bu sayede daha hızlı ve daha iddialı bir gündemin mümkün olacağını düşünüyor.

Trump'ın en büyük gündem maddelerinden bazıları -vergi indirimleri ve Uygun Fiyatlı Bakım Yasası değişiklikleri- kongre onayı alacak olsa da, birçoğu buna ihtiyaç duymayacak. Trump yönetimi, göçmenlik uygulamasını değiştirebilecek, gümrük vergileri koyabilecek, sağlık düzenlemelerini değiştirebilecek, denizaşırı savaşlara müdahale edebilecek ve eğitim sistemini Kongre'den yardım almadan şekillendirebilecek.

Yeni başkan, 50.000 kadar kamu görevlisini siyasi atamalarla görevlendireceğini, böylece halihazırda bu görevlerde bulunanların kariyer güvencelerini ortadan kaldıracağını ve sadık isimlerin görevde kalmasını sağlayacağını vadetti.

Trump destekçisi Elon Musk ise yeni kurulacak Devlet Verimliliği Dairesi'nin bir parçası olarak yönetime katılması halinde 2 trilyon dolarlık bütçe kesintisi yapacağını söyledi.

Trump'ın politika hedefleri yalnızca Biden yönetiminin çalışmalarını bozmayı amaçlamıyor. Politikaları ve onları oluşturan federal kurumları temelden yeniden şekillendirmeyi amaçlıyor.

İşte Trump başkanlığındaki dokuz politika alanına bir bakış: Seçilmiş başkan ne öneriyor ve gerçekte neler mümkün?

Göç ve güney sınırı

Trump, kampanya döneminde büyük gözaltı kampları inşa etme, daha önce hiç görülmemiş ölçekte toplu sınır dışı etme, binlerce yeni sınır görevlisi işe alma, askeri harcamaları sınır güvenliğine aktarma ve uyuşturucu kartelleri ve suç çetelerinin şüpheli üyelerini mahkeme duruşması olmaksızın sınır dışı etmek için 1798 tarihli Uzaylı Düşmanlar Yasası'nı uygulama sözü verdi.

Trump ayrıca göçmenlerin göçmenlik mahkemesi duruşmalarını beklerken ABD'deki bir topluluğa salınması anlamına gelen "yakala ve bırak" uygulamasını sona erdireceğini ve ilk döneminden itibaren sığınmacıların davaları değerlendirilirken Meksika'da beklemelerini gerektiren Meksika'da Kalma politikasını geri getireceğini söyledi.

Ve yaklaşık 5.000 çocuğu Mülteci Yerleştirme Ofisi'nin gözetimine veren ve onları ülke çapındaki barınaklara ve koruyucu ailelere gönderen, bu arada ebeveynlerinin sınırı yasadışı geçmekten cezai olarak yargılandığı tartışmalı sıfır tolerans, aile ayrımı politikasını geri getirmeye çalışıp çalışmayacağına ilişkin sorulardan kaçındı.

Bu politika önerilerinin saldırgan ve kapsamlı bir yapıya sahip olmalarının yanı sıra, ortak bir noktaları daha var: Hepsinin ayrıntıdan yoksun olması.

Kaçak göçmenlerin nasıl toplayacağı veya radikal göçmen politikalarının nasıl finanse edileceği konusu belirsizliğini koruyor. Sınır Devriyesini işe alım konusunda yaşayacağı zorluk göz önüne alındığında, Trump ayrıca ek sınır görevlileri işe alma konusunda da zorluklarla karşılaşabilir.

Mahkemeler, askeri bütçenin bir kısmının sınır güvenliği için kullanılması önerisini reddedebilir; bu, politikaların önündeki birçok yasal engelden biri.

İlk dönemde, Meksika'da Kalma uygulaması da dahil olmak üzere Trump'ın bazı göç politikaları mahkeme itirazlarıyla karşı karşıya kalmıştı. Ayrıca, güney sınırında ailelerin ayrılması da dahil olmak üzere bazı eylemleri nedeniyle büyük bir tepki vardı.

Gümrük tarifeleri ve Çip üretim politikası

Trump, kampanya döneminde sözlükteki en sevdiği kelimenin "gümrük tarifesi" olduğunu ve seçim kampanyası sırasında söz verdiği yeni ticaret kısıtlamaları konusunda hızlı hareket etmeye çalışacağını söyledi.

Trump, 3 trilyon dolar değerindeki tüm ABD mal ithalatına %10 ila %20 arasında genel bir gümrük vergisi ve tüm Çin mallarına %60 gümrük vergisi uygulayacağını söylüyor. Bu, ilk döneminde onlarca milyar dolar değerindeki çelik ve alüminyum ile 300 milyar dolardan fazla değerindeki Çin mallarına uyguladığı vergileri önemli ölçüde artıracaktır.

Trump ve kampanyası, bu planı nasıl uygulayacağı konusunda belirsizdi. Birçok ticaret uzmanı, acil durum ilan ettikten sonra başkana ekonomik işlemleri kontrol etme konusunda kapsamlı yetki veren Uluslararası Acil Ekonomik Güçler Yasası gibi mevcut yetkilerden hızla yararlanabileceğini düşünüyor.

Bu yasal bir itiraza yol açabilir, ancak serbest piyasa düşünce kuruluşu Cato Enstitüsü'nün yakın tarihli bir raporu, mahkemelerin veya Kongre'nin Trump'ı dizginleme yeteneği konusunda şüphe uyandırdı. Ancak AB gibi ticaret ortakları, ABD ihracatlarına tarifelerle misilleme yapabilir.

Çin ile kalıcı normal ticaret ilişkilerini iptal etmek veya karbon-sınır ayarlama vergisi koymak gibi diğer olası eylemler, kongre onayı gerektirecektir. Kongre ayrıca, Trump'ın gelecek yıl sona erecek 2017 vergi kesintilerini yenilemek için mevzuatın bir parçası olarak ticaret ve tarife konularını ele alabilir. Trump, gümrük vergisini hem gelir elde etmenin hem de ABD ticaret açığını azaltmanın bir yolu olarak kullanmayı hedefliyor.

Ukrayna, Çin ve Orta Doğu

Trump kampanya döneminde, başkanlığı kazanması halinde, İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu'nun Ocak ayına kadar Gazze'deki savaşı bitirmesini istediğini söyledi. Benzer şekilde, Ukrayna'daki savaşın sona ermesi gerektiğinde ısrar etti, ancak Kiev ile Moskova arasındaki düşmanlıkların nasıl durdurulacağına dair hiçbir yol haritasından söz etmedi.

Trump'ın Gazze ve Batı Şeria hakkındaki görüşleri Biden yönetiminin görüşlerinden önemli ölçüde farklı. Biden, İsrail birliklerinin nihayetinde Gazze'den ayrılmasını ve Netanyahu'nun iki devletli bir çözümü kabul etmesini desteklerken, Trump daha önce İsrail'in Filistinliler üzerinde daha fazla kontrol sahibi olmasını sağlayacak bir planı destekledi. Trump, bu planda Filistin halkına 50 milyar dolarlık uluslararası yatırım yönlendirmeye yardımcı olma ve ekonomilerine yardımcı olma sözü verdi.

Trump'ın damadı Jared Kushner, son yönetimde Trump'ın Orta Doğu politikasına yoğun bir şekilde dahil oldu. İsrail ve Filistinliler için planın formüle edilmesine yardımcı oldu. Bahreyn ile BAE'nin İsrail'in egemenliğini tanıdığı bir anlaşma olan İbrahim Anlaşmaları'na aracılık etti. Ancak Kushner, ikinci dönemde aktif olarak rol alacağına dair, en azından kamuoyunda hiçbir işarette bulunmadı.

Trump ilk döneminde İran'a karşı güçlü bir duruş sergilemiş ve Tahran'a ağır yaptırımlar uygulamak ve ekonomisini büyüme yeteneğinden mahrum bırakmak için o zamanlar "maksimum baskı" olarak adlandırılan bir kampanya uygulamıştı. Yaptırımlar ayrıca İran Devrim Muhafızları ordusunun üst düzey komutanlarını ve diğer üst düzey yetkilileri hedef aldı. Trump, Ocak 2020'de bir saldırıda eski Devrim Muhafızları Komutanı Kasım Süleymani'yi öldürmekten sorumluydu. Süleymani'nin ölümüyle öfkelenen İran ve İranlı yetkililer o zamandan beri intikam yemini ettiler ve hatta Trump’ı suikastle öldürmekle tehdit ettiler .

Trump'ın İran'a karşı duruşunun, Gazze ve Lübnan'daki savaşlara ve daha genelde Orta Doğu politikasını etkilemesi muhtemel. Trump ve Netanyahu arasında pek iyi bir ilişki olmasa da, Trump'ın Tahran ve vekilleriyle başa çıkmak için İsrail'e olan desteğini önemli ölçüde artırması muhtemel. 

Trump, Ortadoğu'ya ilişkin açıklamalarında olduğu gibi Ukrayna ve Rusya arasındaki savaşta da hızlı bir şekilde barış anlaşmasına varabileceğini söyledi. Seçim kampanyası sırasında, göreve başlamadan önce görüşmelere başlayacağını ifade etti.

Ancak Ukrayna'nın savaşı kazanmasını isteyip istemediği sorulduğunda cevap vermedi. Savaştan Ukrayna Devlet Başkanı Volodymyr Zelensky'i sorumlu tuttu. Seçimi kazanırsa Ukrayna’ya yatırım yapmayı durduracağı tehdidinde bulundu.

Zelensky, Trump'ın onlarca yıllık Amerikan dış politika stratejisinden sapması yönünde bir endişe duymadığını, sadece seçim için poz verdiğini öne sürdü. Zelensky, Eylül ayı sonunda Mar-a-Lago'da Trump'ı ziyaret etti.

Trump'ın Çin politikası büyük ölçüde daha geniş "Önce Amerika" duruşuna dayanıyordu. İlk döneminde, fikri mülkiyet hırsızlığına sert cezalar uygulayarak ticaret sektöründe Çin saldırganlığını dizginlemeye çalıştı. Yönetim sırasında Washington, Amerika'nın Pekin'e olan ittifakını azaltmaya ve ülkenin teknolojik ilerlemelerini köreltmeye çalıştı. Trump'ın bu politikayı sürdürmesi muhtemel. Trump için en zor kısım, Pekin'i kışkırtmadan Çin'e karşı şahin bir ABD duruşunu nasıl yöneteceği olacak.

Sağlık

Trump sözünde durursa sağlık politikasını alt üst edecek.

Trump seçimi kazanması durumunda, aşı karşıtı Robert F. Kennedy Jr.'nin sağlık konusunda "çılgınca" davranmasına izin vereceğine söz verdi. Kennedy, sağlık alanında görev üstlenmesi halinde, Cumhuriyetçilerin gündemini mevzuat ve düzenlemelerle ilgili politika tartışmalarından, hükümetin tıp alanındaki yetkileriyle ilgili daha temel bir tartışmaya kaydıracaktır.

Kennedy, aşıların otizme yol açtığına dair çürütülmüş iddiaları öne süren bir isim. Eski Ulusal Sağlık Enstitüleri (NIH) yetkilisi Anthony Fauci'yi teknoloji devi Bill Gates ve ilaç üreticileriyle işbirliği yaparak Covid aşıları satmakla suçlayan bir kitap yazdı. Kennedy, Amerika’da sağlık kurumlarının, düzenlemekle görevli oldukları endüstrilerin esiri haline geldiklerini savunuyor. Kennedy, bu kurumlardaki yetkilileri değiştirmek, gıdalardaki "zehirli katkı maddeleri ve pestisit kalıntıların" ortadan kaldırmak, alternatif tıbbı teşvik etmek, kamusal suyun florürlenmesine son vermek ve böylelikle "Amerika'yı tekrar sağlıklı hale getirmek" için bir hareket başlattı.

Başka değişiklikler de olacak.

Obamacare konusunda, Uygun Fiyatlı Bakım Yasası'nı yürürlükten kaldırmak isteyen muhafazakar sağlık politikası analistleri bile Obamacare yasasını iptal etmenin mümkün olmadığını söylüyor. Bunun yerine, Trump'ın sigortacılar üzerindeki düzenlemeleri gevşetmeye ve yürürlükten kaldırma veya yasanın belirli unsurlarını değiştirmeye odaklanabileceğini öne sürüyorlar. Başkan Yardımcısı seçilen JD Vance, sağlıklı, genç insanların, sağlık risklerine göre sigortaya kaydolmalarına izin vererek maliyetleri düşürmek istiyor. Bu, Obamacare kapsamında risk tabanlı fiyatlandırmadan korunan yaşlılar ve kronik rahatsızlıkları olanlar için fiyatları artırabilir.

Trump, 2016 seçim kampanyasında Medicare'in ilaç fiyatlarını müzakere etmesine izin verilmesini desteklemiş ancak daha sonra geri adım atmıştı. Şimdi, Kongre'nin 2022 Enflasyon Azaltma Yasası'nda zorunlu kıldığı ve görev süresi boyunca düzinelerce yeni ilacı içermesi gereken müzakerelerden sorumlu olacak. Her Cumhuriyetçi milletvekili bu yasaya karşı oy kullandı. Trump'ın Adalet Bakanlığı şimdi bunu mahkemede ilaç şirketlerinin itirazlarına karşı savunmakla görevlendirildi.

Okullarda ırk ve cinsiyet

2024 Cumhuriyetçi Parti platformu, ırk ve cinsiyet hakkında eğitim veren okullara yönelik federal fonların kesilmesi, transseksüel kadınların kadın spor takımlarına alınmaması ve Filistinlilere destek veren uluslararası öğrencilerin sınır dışı edilmesi sözünü verdi.

Trump, Kongre’nin onayı olmadan bile bu vaatlerin çoğunu yeni yönetiminde gerçekleştirebilir.

Trump kampanya döneminde, ırk odaklı müfredat uygulayan okullara federal fon sağlamayı durdurmakla tehdit etti. Bunu, Eğitim Bakanlığı'nın Sivil Haklar Ofisi'ne bu derslerin verildiği okullar hakkında soruşturma başlatılması ve fonların çekmesi talimatını vererek yapabilir.

Trump ilk döneminde de benzer bir oyun planını izledi. Eski Eğitim Bakanı Betsy DeVos'un sivil haklar ofisi, trans kadınların kadın takımlarında oynamasına izin vermenin Title IX olarak bilinen federal bir ayrımcılık karşıtı yasayı ihlal ettiğine karar verdi. Bu politikayı, yerel bir okul yönetimini yasal işlem veya fon kaybıyla tehdit etmek için kullandı.

Trump, Title IX'u elden geçirip okulların cinsel taciz raporlarına yanıt verme tarzını biçimlendiren 2020 kuralını geri getirme vaadinde bulundu. Biden yönetimi, mahkemede askıda kalmış bir hamle olan kuralı iptal etti. Yeni bir kural, "cinsiyet"in ne anlama geldiğine dair açıklamalar içerecek ve transgender öğrencilerin spor takımlarında oynayıp oynayamayacağını veya cinsiyet kimlikleriyle uyumlu tesisleri kullanıp kullanamayacağını belirleyecek şekilde çok daha ileri gidebilir.

Yeni başkan ayrıca, öğrenci kabulünde ırkı temel alan okullara yönelik medeni haklar soruşturmaları başlatılacağını öne sürdü ve "adil, vatansever yurttaşlık eğitimini teşvik etmeyi" amaçlayan 1776 Komisyonunu yeniden kuracağına yemin etti.

İklim Değişikliği

Trump bu Ocak ayında büyük bir dondurma getirebilir: Düzenleyici bir dondurma. 20 Ocak'ta göreve başlar başlamaz, fosil yakıt kullanımını azaltmayı ve sera gazı emisyonlarını düşürmeyi amaçlayan Biden'ın agresif iklim değişikliği gündemindeki çalışmaları tersine çevirmesi bekleniyor. Bunun yerine Trump, ülkenin kömürle çalışan, eski elektrik santralleri filosunu kurtarmaya ve petrol ve doğal gaz üretimini artırma vaadinde bulundu. Ancak ABD bu yakıtları zaten rekor seviyelerde üretiyor.

Ancak Biden'ın kararlarının yürürlükten kaldırılması ve değiştirilmesi süreci uzun olabilir. Trump'ın Çevre Koruma Ajansı (EPA) 2017'de bazen çok yavaş hareket ettiği için eleştirilmişti, ancak ilk dönemde alınan dersler, atadığı kişilerin şimdi daha hızlı hareket edebileceği anlamına gelebilir.

Bu sefer iklim kararlarında bazı ek değişiklikler var. Trump'ın elektrik santrali iklim kuralı 2021'de iptal edildi - tesadüfen, görevdeki son tam gününde. Trump'ın kuralı, kömürle çalışan elektrik santrallerinin verimliliğini artırmak için küçük ayarlamalar yapmasını gerektirecekti. Bir federal temyiz mahkemesi, EPA'nın en azından karbon yakalama gibi diğer düzenleyici olasılıkları, yani şu anda Biden'ın yedek kuralının temelini oluşturan teknolojiyi göz önünde bulundurması gerektiğini söyledi. 2021'deki bu mahkeme kararı teknik olarak iptal edildi.

Trump ayrıca, petrol ve gaz sektörünün güçlü sera gazı sızıntılarını engellemesini gerektiren Biden'ın büyük metan kuralını tamamen yürürlükten kaldıramaz. Trump ilk döneminde tam bir yürürlükten kaldırma yaptı, ancak Kongre o zamandan beri esasen EPA'nın düzenleme yapmasını zorunlu kıldı. Ancak, endüstrinin istediği bir dizi ince ayarları yapabilir.

Konut

Trump kampanya döneminde, maliyetleri düşürmek amacıyla inşaatçıların konut arzını artırmalarına yardımcı olmak için düzenlemeleri kolaylaştırma sözü verdi. Cumhuriyetçi Ulusal Komitesi ayrıca, Utah Cumhuriyetçilerinin Kongre'de desteklediği konut inşaatı için federal arazilerin satılması fikrini de destekledi.

İlk Trump yönetimi, ülkenin konut ipoteklerinin yaklaşık yarısını destekleyen iki hüküm şirketi Fannie Mae ve Freddie Mac'i yeniden sermayelendirmek için çalıştı. Ancak hükümet destekli işletmeleri sonunda serbest bırakma ve özelleştirme planı, pandemi vurduğunda suya düştü. Şimdi, Trump'ın Hazine Bakanlığı ve Federal Konut Finansman Ajansı'na kimin liderlik edeceğine bağlı olarak, yönetim bir şans daha elde edebilir.

Vergiler

Trump, gelecek yılki vergi savaşına dair pek bir planı olmadan seçim kampanyasını sürdürdü, ancak yakında gerçekle yüzleşmek zorunda kalacak.

Trump'ın ilk döneminden kalan 4.6 trilyon dolar değerindeki vergi indirimleri, 2025 yılının sonunda sona erecek. Trump bu vergi indirimlerini kalıcı hale getirme sözü verirken aynı zamanda bahşişlerin vergilendirilmesine son vermekten otomobil kredisi faizlerinin düşülmesine izin vermeye kadar geniş kapsamlı yeni indirimler önerdi.

Kongre, şu anda yürürlükte olan vergi indirimlerinin süresini uzatmak için para bulmaya çalışırken, aynı zamanda bu önerilerden hangilerinin uygulanabilir olduğunu bulmak zorunda kalacak.

Bu indirimler çoğunlukla bireysel vergi mükelleflerini etkiliyor ve önümüzdeki yılın sonunda sona ermelerine izin verilmesi halinde neredeyse herkesin vergileri artacak.

Kanun koyucular, vergi tasarısı için toplamda ne kadar harcama yapmayı planladıklarını belirlemek zorunda kalacaklar; bu, çözülmesi zaman alabilecek temel bir soru. Hükümetin 2 trilyon dolarlık açığıyla ilgili ne yapacakları konusunda derin bir şekilde bölünmüş durumdalar. Trump, gelir vergisi indirimlerini, gümrük vergisi artışlarıyla finanse etmek istiyor. Kongre'de korumacılık hissiyatının yükselişte olduğu doğru, ancak pek çok milletvekilinin Trump'ın önerdiği yüksek gümrük tarifelerine karşı çıkması muhtemel.

Cumhuriyetçiler ayrıca Demokratların yeşil enerji vergi indirimlerini de iptal etmeye çalışabilir, ancak bazıları bu hükümlerin hayranı haline geldi, bu yüzden bu da zor olabilir. Cumhuriyetçilerin maliyetleri düşürmek için deneyebilecekleri daha hileli yollar da var: Vergi kesintilerinin daha kısa bir süre uzatılması gibi.


Bu yazı POLITICO'da, 06 Kasım 2024 tarihinde "The Trump agenda: Here’s what to expect from his second term" başlığıyla yayınlandı. Çeviride editoryal düzenme yapılmıştır.