GEÇTİĞİMİZ YAZ alevlenen Donald Trump ve Elon Musk ittifakı, SpaceX'in uzay roketlerinden birinin yolculuk seyrini izledi. Fırladı. Süper şarj hızıyla en yükseğe çıktı. Sonra da patladı. 2024 seçimlerinde yoğunlaşan milyar dolarlık ittifak, bugün büyük bir kavgaya dönüştü.

Perşembe günü yaşanan muhteşem fiyasko, Trump'ın Musk'a ait şirketlerin hükümetle olan sözleşmelerini kesmekle tehdit etmesi ve ardından Musk'ın Trump yönetiminin cinsel tacizci Jeffrey Epstein ile ilgili tüm kayıtları yayınlamadığını, çünkü kayıtlarda Trump'ın adının da geçtiğini iddia etmesiyle zirveye ulaştı.

Beyaz Saray'da iktidar kavgası: Buraya nasıl gelindi?

Trump ve Musk ittifakı 2024 seçimleriyle başladı. Musk o seçim döneminde X platformunu resmen Trump'ın propaganda arenası haline getirdi. Seçim döneminde Trump’a yaklaşık 300 milyon dolarlık destek veren Musk, bütün imkanlarını Trump için seferber etti.

Musk, Trump'ın "Amerika'yı Yeniden Büyük Yap" (MAGA) sloganını sahiplendi. Mitinglerde "Siyah MAGA" tişörtleriyle boy gösterdi. Trump'ı "demokrasiyi koruyacak tek aday" olarak nitelendirdi. Trump da Musk'ı "parlak bir adam" olarak övdü. Seçilmesi halinde Musk’ı kabine veya danışmanlık pozisyonuna atayacağını ifade etti.

DOGE sorunu: Reform mu yıkı mı?

Trump, 2025'te göreve başladığında, Musk'ı Hükümet Verimlilik Departmanı (DOGE) adlı bir birimin başına getirdi. Musk, bu görev kapsamında, federal harcamaları azaltmak için yaklaşık 260 bin çalışanın işten çıkarılması ve binlerce sözleşmenin iptali gibi radikal adımlar attı. Ancak Musk'ın bu süreçte bürokrasiye ve resmi kurumlara yönelik agresif yaklaşımı, kamuoyunda rahatsızlıklara yol açarken, kabine üyeleriyle arasında gerginliklere neden oldu. Atılan adımların devlet kurumlarını reforme etmek yerine, yıkıma uğrattığı ve Musk’ın federal kurumlar üzerindeki kişisel hakimiyetini artırdığı eleştirilerine yol açtı. Bütün bu gerginliklere karşı, Trump, Musk'ın DOGE'daki çalışmalarını "tarihi bir reform" olarak nitelendirerek övdü ve ona Beyaz Saray'da altın bir anahtar hediye etti.

“Büyük ve güzel yasa”: Hükümet harcamaları nereye yapılmalı?

Ancak Mayıs ayının sonlarında, Trump’ın “büyük ve güzel yasa” olarak adlandırdığı vergi tasarısının Kongre’ye sunulmasıyla birlikte ikili arasındaki anlaşmazlıklar gün yüzüne çıktı. Musk, Trump yönetiminin trilyonlarca dolarlık vergi indirimleri ve savunma harcamalarını içeren “büyük ve güzel yasa”sını sert bir dille eleştirdi. X platformunda yasayı "iğrenç" ve "mide bulandırıcı" olarak tanımladı, Kongre'nin "ABD'yi batıracağını" savundu. Bu, ikili arasındaki ilk büyük kamuoyu çatışmasıydı.

Trump’ın “büyük ve güzel yasa”sında, elektrikli araç (EV) sahiplerine verilen ve 7.500 dolara kadar çıkan vergi teşvikleri iptal edildi. Tesla’nın, bu teşvikin korunması için yalnızca Nisan ayı sonuna kadar 240 bin dolar lobi harcaması yaptığı ve Musk’ın, Trump’a bu teşvikin sürmesi için özel olarak da ricada bulunduğu öne sürülüyor. Ama sonuç olumsuzdu.

Uydu / Uzay çalışmaları: Musk hakimiyeti mi ulusal güvenlik mi?

Diğer taraftan, Musk’ın Federal Havacılık İdaresi’nden (FAA) Starlink uydularının hava trafik kontrolünde kullanılması talebi de hem çıkar çatışması riski hem de teknik yetersizlik gerekçesiyle reddedildi.

Bir Beyaz Saray kaynağı, “Hava trafiği sadece uydulara emanet edilemez” dedi. Musk’ın hükümet içindeki varlığı, SpaceX’in Trump’ın “Altın Kubbe” füze savunma sisteminde oynayabileceği rol sebebiyle de eleştirilmişti. Bu dönemde 42 Demokrat vekil, bu konularla ilgili olarak Pentagon’a uyarı mektubu yazdı. NASA Atama Krizi ise bardağı taşıran başka bir adım oldu. Trump, Musk'a yakın bir isim olan Jared Isaacman'ın NASA başkanlığına adaylığını Haziran 2025'te geri çekti. Musk bu kararı "kişisel bir darbe" olarak gördü ve Trump'ın ekibindeki bazı isimlerle yaşadığı gerginlikler su yüzüne çıktı.

Musk, 29 Mayıs'ta  DOGE'daki görevinden ayrıldı. Ayrılırken, DOGE misyonunun devam edeceğini ancak Washington bürokrasisinin kendisini yorduğunu belirtti.

**
Trump cehpesi: "Parasının peşine düştü!"

Trump – Musk geriliminde Trump cephesi, bir taraftan soğukkanlı davranmaya çalışırken bir yandan da Musk’ın şirketleriyla yapılan federal sözleşmelerin kaldırılabileceğine yönelik tehditlere yer verildi. Trump, Beyaz Saray’daki görevinden kısa süre önce ayrılan ve vergi kesintisi tasarısını sert bir şekilde eleştiren Musk’a şöyle yüklendi: “Elon’la çok iyi bir ilişkimiz vardı ancak artık bu ilişkinin iyi gidip gitmediğini bilmiyorum. Elon, beni büyük hayal kırıklığına uğrattı, halbuki ona çok yardım ettim. Kendisi benim hakkımda henüz kötü şeyler söylemedi ama eminim ki yakında bu da olacaktır. Elektrikli araç zorunluluğunu kaldıracağımız için değişmiş olabilir. Musk, NASA’nın başına geçmesi için birini önerdi, Demokrat’tı, kabul etmedim. Halbuki benim hakkımda çok iyi şeyler söyledi, Trump şapkası taktı. İnsanlar ayrılınca değişebiliyor.”

Ardından Trump, 5 Haziran’da Truth Social hesabından tekrar Musk’ı hedef aldı. Trump açıklamasında, "Bütçemizde milyarlarca dolarlık tasarruf yapmanın en kolay yolu, Elon'un devlet sübvansiyonlarını ve sözleşmelerini feshetmektir. Joe Biden'ın bunu yapmamasına hep şaşırmışımdır. Elon 'gözden düşüyordu', ona ayrılmasını söyledim. Kimsenin istemediği elektrikli arabaları satın almaya zorlayan düzenlemeyi iptal ettim, işte buna çıldırdı." ifadelerini kullandı.

Trump ayrıca, Beyaz Saray'daki görevinden ayrılmasının ardından vergi tasarısı ile ilgili sert eleştirileri dolayısıyla "gerilim" yaşadığı Musk'a "hükümet sözleşmelerinin sonlandırılabileceği" tehdidinde bulundu.

**
Musk Cephesi: "Trump azledilsin!"

Bu süreçte Musk, Trump’la kavgasını, X hesabı üzerinden yaptığı paylaşımlarla sürdürdü. Musk, “Ben olmasaydım Trump seçimi kaybederdi. Demokratlar, Temsilciler Meclisi’ni kontrol ederdi ve Cumhuriyetçiler Senato’da 51-49 çoğunluğa sahip olurdu. Ne nankörlük! Bu adam bugün nerede? “Büyük çirkin yasa” (vergi tasarısı) bütçe açığını 2,5 trilyon dolar daha artıracak!” dedi.

Musk ayrıca, temiz enerji ve elektrikli araç teşviklerinin kaldırılmasına değil, yasa tasarısına eklenen çıkar grubu harcamalarına karşı olduğunu öne sürdü: “Elektrikli araba ve güneş enerjisi teşviklerini keserken, petrol ve gaz sübvansiyonlarına dokunmuyorsanız bu çok adaletsiz. Tasarıdaki mide bulandırıcı bu çıkar kalemlerini çıkarın!” Musk, Cumhuriyetçi vekillere de seslenerek bu yasal düzenlemeye karşı pozisyon almalarını istedi.

Elon Musk, Perşembe günkü paylaşımında Trump’ın geçmişteki illegal ilişkilerine göndermede bulunarak "Büyük bombayı patlatma zamanı geldi. Trump, Epstein dosyalarında. Kamuoyuna açıklanmamalarının gerçek nedeni bu." ifadelerine yer verdi.

Yine Musk, X hesabında, “Trump görevden alınmalı ve JD Vance onun yerine getirilmeli," paylaşımına yer verdi. Ayrıca, “Trump devlet ihalelerinden bizi çıkarmaktan bahsediyor, zahmet etmesin, uzay yolculukları için Dragon kapsülünü hizmetten çekiyorum,” ifadeleriyle Amerikan hükümetine uzay çalışmaları için sunduğu hizmeti sonlandırma tehdidinde bulundu.

**
Anlaşmazlık nedenleri: Bir iktidar - sermaye krizi

Trump ve Musk arasında patlayan anlaşmazlığın merkezinde öncelikle “çıkar çatışmaları”nın olduğunu söylemek mümkün. Musk'ın Tesla ve SpaceX gibi şirketlerinin devlet teşviklerine bağımlılığı, Trump'ın vergi indirimleri ve gümrük vergisi politikalarıyla çatışıyor. Özellikle hükümet tarafından sağlanan elektrikli araç teşviklerinin kaldırılması Musk'ı rahatsız etmiş durumda.

İkinci bir anlaşmazlık nedeni “kişisel ve politik farklılıklar”. Musk'ın "teknolojik liberter" duruşu, Trump'ın daha popülist ve korumacı politikalarıyla zamanla uyumsuzluk gösteriyor. Musk, siyasete ve seçimlere yatırdığı paranın, teknoloji şirketlerine yatırım, finans, teşvik ve ayrıcalıklar ile dönmesini istiyor. Ayrıca Musk'ın DOGE'daki radikal adımları da kabine içinde ve kamuoyunda tepki çekti.

Son anlaşmazlık nedeni “kamuoyu algısı”. Musk'ın popülaritesinin azalması ve DOGE'nin tartışmalı kararları, Trump'ın Musk'ı geri planda tutma stratejisini benimsemesine neden olmuş vaziyette. Wisconsin'deki bir seçimde Musk'ın desteği Cumhuriyetçilerin aleyhine sonuçlanmıştı.

**
Trump destekçileri: “Musk sınır dışı edilsin!”

Diğer taraftan, Trump’ın eski başdanışmanı, şu anda etkili bir müttefiki ve gayriresmi danışmanı olan Bannon, Trump ve Musk arasındaki kavgayla ilgili sert bir açıklama yaptı:

“Göçmenlik statüsüyle ilgili resmi bir soruşturma başlatmalılar. Çünkü kendisinin yasa dışı bir göçmen olduğuna güçlü şekilde inanıyorum ve derhal ülkeden sınır dışı edilmesi gerektiğini düşünüyorum.”

Musk ve Trump perşembe günü sosyal medyada karşılıklı saldırılarla kamuoyuna açık bir şekilde karşı karşıya geldiler. Elektrikli otomobil üreticisi Tesla, roket şirketi SpaceX ve yapay zekâ girişimi xAI’in başında olan Musk, geçen hafta federal harcamaları azaltmakla görevli özel hükümet danışmanı rolünden ayrılmıştı.

Musk’ın şirketleri yıllar boyunca milyarlarca dolarlık federal sözleşme aldı ve 2023’te bu şirketlere 17 federal kurumla yapılan yaklaşık 100 ayrı sözleşme kapsamında 3 milyar dolar taahhüt edildi.

Bannon, Trump yönetiminin Musk hakkında uyuşturucu kullanımı ve ABD Savunma Bakanlığı'ndan (Pentagon) Çin'le ilgili gizli brifing alma çabaları da dahil çeşitli konularda soruşturmalar başlatmasını istedi. Bannon, bu soruşturmalar yürütülürken Musk’ın güvenlik izninin askıya alınması gerektiğini de sözlerine ekledi. Bannon’un bu ifadelerinin daha düne kadar, “Amerika’ya gelen göçmenleri avlamalıyız” diyen Musk için hayli sarsıcı olduğunu söylemek mümkün.

Elon Musk’ı en çok eleştiren isimlerden biri olan Steve Bannon, başkana teknoloji milyarderinin tüm sözleşmelerinin iptal edilmesini ve dünyanın en zengin adamı hakkında bir dizi soruşturma başlatılmasını tavsiye ettiğini söyledi.

**
NASA ve Savunma Bakanlığının Musk’a bağımlılığı

Öte taraftan NASA ve ABD Savunma Bakanlığı, uzay görevlerinin büyük kısmında Elon Musk'ın şirketi SpaceX'e bağımlı hale geldi. ABD Başkanı Donald Trump ile polemiğe giren Musk, Washington yönetimi ve NASA'ya ciddi ölçüde zarar verebilecek bir pozisyonda bulunuyor.

2006 yılında NASA, uzay kargosu taşımak üzere henüz hiçbir aracı yörüngeye ulaştırmamış küçük bir girişim olan SpaceX ile sözleşme imzaladığında, çok az kişi bu ortaklığın Amerikan uzay programının kaderini değiştireceğini öngörebilirdi.

Elon Musk’ın 2002 yılında kurduğu SpaceX, ilk başarılı yörünge fırlatmasını ancak 2008’de Falcon 1 roketiyle gerçekleştirebildi. Ancak o tarihten bu yana şirket, sivil ve askeri Amerikan uzay faaliyetlerinin vazgeçilmez unsuru haline geldi.

NASA’nın finansal desteğiyle geliştirilen Falcon 9 roketi, 2010’da ilk kez fırlatıldı. İki yıl sonra ise Uluslararası Uzay İstasyonu’na (ISS) düzenli kargo taşımaya başladı. Uygun fiyatlı ve başarılı fırlatmaları sayesinde SpaceX, sektörde "roketlerin Southwest Airlines’ı" olarak anılmaya başlandı. Bu başarı, özel şirketlerin uzay yarışında devlet kurumlarını bile geride bırakabileceğini gösterdi.

Uzay yolculuğunda tek seçenek

Obama yönetimi döneminde NASA, insanlı görevler için de SpaceX ile anlaşma yaptı. Şirket, 2020 yılında, Donald Trump döneminde ilk kez astronotları Crew Dragon kapsülüyle uzaya taşıdı. Trump, bu tarihi uçuşun ardından Florida’daki Kennedy Uzay Merkezi’nde yaptığı konuşmada SpaceX’i "maliyeti düşüren ve ABD'ye uzayda üstünlük kazandıran stratejik ortak" olarak tanımladı.

Bugün geldiğimiz noktada, NASA’nın ISS’ye insanlı ulaşımda güvenebileceği tek şirket SpaceX. Crew Dragon kapsülleri, astronotları uzaya götürüp geri getiriyor. Eğer Elon Musk’ın geçtiğimiz günlerde ima ettiği gibi bu kapsüller devre dışı bırakılırsa, ISS’nin operasyonları ciddi biçimde aksayabilir. Musk daha sonra bu tehdidinden geri adım atmış gibi görünse de, olası bir karar değişikliği, istasyonda görev yapan astronotların dönüşünü dahi riske atabilir.

Alternatifler hazır değil

NASA, olası aksiliklere karşı Boeing ve Sierra Space gibi firmalarla da anlaşmalar yaptı. Ancak Boeing’in geliştirdiği Starliner kapsülü hâlâ güvenilir değil. Son deneme görevinde iki astronot, Starliner’daki teknik sorunlar nedeniyle dokuz ay boyunca istasyonda mahsur kalmış, Dünya’ya dönüşleri ancak bir SpaceX kapsülüyle mümkün olmuştu. Bir sonraki Starliner görevinin 2026'dan önce gerçekleşmesi beklenmiyor.

Northrop Grumman’ın Cygnus kapsülü yalnızca kargo taşıyabiliyor. En son fırlatma, Florida’ya sevkiyat sırasında oluşan hasar nedeniyle iptal edildi. NASA’nın yedek firması Sierra Space’in Dream Chaser uzay aracı ise henüz ilk uçuşunu gerçekleştirmiş değil.

ABD'nin ulusal güvenliği etkilenebilir

Musk’ın şirketi yalnızca sivil değil, askeri görevlerde de ana aktör haline geldi. SpaceX, gizli Pentagon görevlerinde, istihbarat uydularının fırlatılmasında ve askeri internet altyapısını destekleyen özel Starlink sistemlerinde rol oynuyor.

NASA’nın Titan uydusuna göndereceği nükleer enerjili drone Dragonfly gibi bilim misyonları da SpaceX roketleriyle uzaya çıkmak üzere planlandı.

Her ne kadar United Launch Alliance’ın Vulcan roketi ve Blue Origin’in New Glenn sistemi bu yıl ilk fırlatmalarını gerçekleştirmiş olsa da, SpaceX’in sunduğu düşük maliyet, yüksek başarı oranı ve yıllara dayanan deneyimle rekabet etmekte zorlanıyorlar.

**
Trump – Musk Düellosu Cumhuriyetçi Parti’yi nasıl etkiler?

Musk’ın Trump ve Cumhruiyetçilere karşı başlattığı savaşın, partinin ara seçimler ve sonrasında iktidarda kalma planlarını nasıl etkileyeceği sorusunu gündeme getirdi. Musk, Cumhuriyetçilerin federal kurumlarda (Başkanlık, Temsilciler Meclisi ve Senato) tam kontrol sahibi olmalarına yardımcı olmaktan (geçtiğimiz yıl bilinen en büyük bağışçı olmak için yaklaşık 300 milyon dolar harcadı) partinin en üst düzey liderlerine saldırmaya ve tabandakileri Trump'a karşı gelmeye cesaretlendirmeye geçti.

Musk, X'te "Trump'ın 3,5 yıl süresi kaldı. Ama ben 40 yıldan daha buralarda olacağım. Bunu düşünün!" dedi.

Gönderi, servetiyle seçimleri tek başına yeniden şekillendirme gücüne sahip olan dünyanın en zengin adamından gelen açık bir uyarıydı. Cumhuriyetçiler, Musk'ı Washington'daki iktidarı sürdürme çabalarına para akıtabilecek bir isim olarak görüyor. Ancak Musk’ın, yasaya karşı muhalefetini parti için bir iç savaşa dönüştürme ihtimali de var. 

Musk, büyük ve güzel yasayı destekleyen Cumhuriyetçilere meydan okuyacağı tehdidinde bulundu. Perşembe günü, 2024 seçimleri öncesinde, hararetle kamu harcamalarının azaltılmasını savunan Temsilciler Meclisi Başkanı Mike Johnson ve Senato Çoğunluk Lideri John Thune'a yüklendi. Cumhuriyetçilerin, 2024 seçimlerinde üçlü kontrolü (Başkanlık, TM ve Senato) kazanma başarısının kendilerine aitmiş gibi davrandığını, 2026 seçimlerinde üçüncü bir parti kurma fikrini ortaya attı.

Bu kapsamda Musk, X hesabından, “Gelecek yılın Kasım ayında, Amerikan halkına ihanet eden tüm politikacıları kovacağız,” paylaşımında bulundu. Ardından “Amerika'da gerçekten seçmenlerin %80'i temsil eden, yeni bir siyasi parti kurmanın zamanı gelmiş olabilir mi?” paylaşımını yaptı.

**
Taraf seçmek mi yatıştırmak mı?

Başkan Donald Trump ile Elon Musk arasında perşembe günü patlayan gerginlik, yakın siyasi tarihin en önemli ittifaklarından birinin sonunu getirdi.

Krizin ardından bazı Cumhuriyetçiler bir sonraki siyasi hamleleri bağlamında kavgadaki taraflarını belirlemeye zorlanacak. Parti ve siyaset üzerindeki etkisi, otoritesi son derece güçlü olan Trump'ın yanında mı yer alacaklar? Yoksa, siyasi kariyerlerinde, yeniden seçilmek veya 2028'de Trump'ın yerine geçmek için çabalayanlara büyük servetiyle destek sağlayabilecek Musk'ı mı destekleyecekler? Yoksa her ikisini de yatıştırmaya mı çalışacaklar?

Trump'ın Başkan Yardımcısı ve siyasi hareketinin muhtemel varisi JD Vance, bu patlamanın en büyük kaybedeni olabilir.

Musk'ın gelecekteki potansiyel kampanya katkıları artık tehlikedeyken, 2028 başkanlık adayı olması beklenen Vance, ilişkiye arabuluculuk etmek için büyük bir teşvike sahip. Vance, Musk ile bir bağışçı ilişkisini tehlikeye atmak istemez, ancak seçmen tabanını devralmak istiyorsa Trump'ın desteğine de ihtiyacı var. Eğer çekişme devam ederse Trump'tan ne kadar uzaklaşabileceği konusunda düşünmek zorunda.

Aynı sorun, Cumhuriyetçi Parti tarafındaki sermaye çevresi için de geçerli. İki isim arasında taraf mı seçecekler yoksa, iki ismi yatıştırmaya mı çalışacaklar. İlk işaretler “yatıştırma” stratejisini gösteriyor.

Trump'ın destekçileri arasında yer alan milyarder Bill Ackman, sosyal medya platformu X hesabından, "Trump ve Musk'ı destekliyorum ve onlar da büyük ülkemizin yararı için barışmalılar." şeklinde paylaşımda bulundu.


Bu yazı, AP’de 6 Haziran 2025 tarihinde “Trump and Musk’s relationship flames out just as intensely and publicly as it started” başlığıyla; aynı tarih, POLITICO’da, “7 Republicans stuck in the middle of the Trump-Musk divorce” ve “Elon Musk goes on a warpath against Trump and the GOP” başlıklarıyla; yine aynı tarihte New York Times’da “Steve Bannon Says He Told Trump to Investigate Musk as an ‘Illegal Alien’” ve “NASA and the Defense Department Rely on SpaceX in So Many Ways” başlıklarıyla yayınlanan yazılardan özetlenerek hazırlanmıştır. Çeviride editoryal düzenleme yapılmıştır.