2000’li yıllardan itibaren dünya başka türlü akmaya başladı. Çılgın Çağ da denilebilecek bilişim, uzay, siber uzay, nano-nöro-biyo teknolojiler ve resetlenmeye yol açabilecek kuantum gelişmeleri insanlığı nereye götürüyor; bize tarihsel hangi kırılmayı tahayyül ettiriyor?

 

2010’lardan sonra Almanya’nın Endüstri 4.0, Japonya’nın Toplum 5.0 olarak betimlediği ve Dördüncü Sanayi Devrimi olarak da bilinen dönemde hangi ülkeler bu meydan okumalara karşı hangi kroşelere hazırlanıyor?

 

Gelinen noktada devletler teknoloji kulvarında yarışıyor, en yeni ve en güçlü teknolojileri üretmek için büyük uğraşılar veriyor. Uluslararası arenada söz sahibi olmak için yenilikçi teknolojiler üretmek artık bir zorunluluk haline gelmiştir.

 

Bu yazı Endüstri 4.0’ın en temel unsurlarından olan ve henüz emekleme dönemini yaşadığı varsayılan yapay zekânın dünyanın bir bölgesindeki röntgenini çekmeyi ve ilintili olarak küresel bir resim vermeyi amaçlamaktadır. Eski Britanya coğrafyası yapay zekâ çalışmalarında nasıl farklılaşıyor? 2050’li yıllarda en büyük ikinci küresel ekonomi olacağı dillendirilen Hindistan ve onun Müslüman komşuları Pakistan ile Bangladeş bu devrimsel kulvarda nasıl yol alıyor?

 

Bu yazıda sırasıyla, bu yarışta ilerleyen ülkeler arasında yer edinen Hindistan’ın ve henüz kayda değer bir ilerleme kaydedememiş Pakistan ile Bangladeş’in performansları incelenecek.

 

 

Yapay zekâ günümüzde oldukça önemli, büyük ve çeşitli alanlarda kendini göstermektedir. Tekrarlayan ve rutin görevlerin otomatikleştirilmesi sayesinde işletmelerin verimliliğini artırmakta ve bu da özellikle üretim, lojistik ve hizmet sektörlerinde maliyetleri düşürmektedir. Hastalıkların erken teşhisi ve kişiselleştirilmiş tedavi planlarının oluşturulmasında büyük bir rol oynayarak radyoloji ve patoloji gibi alanlarda görüntü analizi yaparak doktorlara yardımcı olmaktadır. Ayrıca bunun yanında ilaçların geliştirilmesi sürecinde, yapay zekâ kullanımı araştırma ve geliştirme süreçlerini yine hızlandırıp maliyetleri düşürmekte. Öğrencilerin öğrenme stillerine ve hızlarına göre uyarlanmış eğitim programları sunarak daha etkili bir öğrenme deneyimi sağlamanın yanında otomatik değerlendirmelerle de kolaylık sağlamakta. Siber saldırıları tespit etme ve önleme konusunda da önemli bir role sahip. Anomalileri ve tehditleri hızlı bir şekilde tanımlayarak güvenliği artırıyor. Savunma sanayisinde yapay zekâ, insansız hava araçları (İHA) ve otonom silah sistemleri gibi teknolojilerin geliştirilmesinde kullanılıyor. Yapay zekâ, karmaşık bilimsel problemlerin çözümünde ve yeni keşiflerin yapılmasında bilim insanlarına yardımcı oluyor. Yenilikçi çözümler geliştiren yapay zekâ iklim değişikliği, enerji yönetimi ve tarım gibi küresel sorunlara yenilikçi çözümler sunma potansiyeline de sahip.

 

Yapay zekâ günlük yaşamımızda hepimizin en büyük yardımcısı olma yolunda. Artık insanlığın sağ kolu olan yapay zekâya örnekler verecek olursak bunların başında Siri, Alexa ve Google Asistan gibi yapay zekâ tabanlı asistanlar gelmektedir. Bu asistanlar kullanıcıların günlük işlerini kolaylaştırarak daha verimli hale getiriyor. Yapay zekânın bu kadar geniş bir yelpazede etkili olması, gelecekte de kritik bir teknoloji olacağının net bir göstergesidir. 

 

 

Hindistan, son yıllarda yapay zekâ alanında büyük adımlar atan ülkelerden biri haline gelmiş durumda. Nüfusunun genişliği, çeşitli ekonomik sektörlerdeki büyüme potansiyeli ve teknolojiye olan yatkınlığı ile Hindistan, yapay zekânın benimsenmesi ve geliştirilmesi açısından büyük bir potansiyele sahiptir. Hindistan hükümeti, yapay zekâ teknolojilerinin benimsenmesi ve geliştirilmesi için bazı strateji ve politikalar benimsedi: NITI Aayog (Ulusal Dönüşüm Enstitüsü), Hindistan'ın yapay zekâ stratejisini yönlendiren başlıca kuruluşun adı. 2018’de yayımlanan "AI for All" raporu, Hindistan'ın yapay zekâ stratejisinin temel taşlarını belirliyor. Buna göre stratejinin ana hedefleri şu şekilde: yapay zekâ araştırma merkezlerinin kurulması ve akademik işbirliklerinin teşvik edilmesi, yapay zekâ konusunda yetenekli insan kaynağı yetiştirilmesi için eğitim programları ve kurslar düzenlenmesi, tarım, sağlık, eğitim, altyapı ve ulaştırma gibi kilit sektörlerde yapay zekâ çözümlerinin geliştirilmesi ve uygulanması, yapay zekâ teknolojilerinin etik kullanımını sağlamak için düzenleyici çerçevelerin oluşturulması. 

 

Halihazırda tarımda yapay zekâ tabanlı analizler sayesinde mahsul verimliliği artırılmakta, hastalık ve zarar tespiti yapılmakta; iklim tahminleri ve sulama yönetimi gibi konularda yapay zekâ destekli çözümler geliştirilmektedir. Sağlık sektöründe ise yapay zekâ, hastalıkların erken teşhisi ve tedavi planlarının oluşturulmasında kullanılıyor. Tele-tıp ve yapay zekâ destekli sağlık hizmetleri, kırsal bölgelerde sağlık hizmetlerine erişimi de arttırıyor. Yapay zekâ destekli eğitim platformları, öğrencilere kişiselleştirilmiş öğrenme deneyimleri sunarken, online eğitim ve e-öğrenme platformları ise Hindistan'ın geniş nüfusunun eğitime ulaşmasında önemli bir rol oynuyor. Finans alanında ise yapay zekâ dolandırıcılık tespiti, kredi risk analizi ve müşteri hizmetleri gibi alanlarda etkin bir kullanıma sahip. FinTech şirketleri de yapay zekâ ile desteklenen yenilikçi finansal çözümler sunmaya devam ediyor.

 

Stanford Üniversitesi'nin 2024 AI Index Raporu'na göre, Hindistan, AI gelişiminde büyük bir potansiyele sahip ülkeler arasında yer almakta ve genel sıralamada 15. sırada bulunmakta. Hindistan'ın yapay zekâ alanındaki yükselişi hem kamu hem de özel sektörde yapılan yatırımlarla destekleniyor. Örneğin, Hindistan'ın süper bilgisayarı AIRAWAT, dünya sıralamasında 75. sırada yer alarak ülkenin yapay zekâ ve süper bilgisayar teknolojileri alanındaki gücüne işaret ediyor. 

 

 

Pakistan, dünya genelinde yapay zekâ konusunda önemli adımlar atsa da küresel sıralamalarda henüz üst sıralarda yer alamıyor. Oxford Insights’ın Hükümet Yapay Zekâ Hazırlık Endeksi’nde 92. sırada yer alıyor. Bu, Pakistan’ın yapay zekâ entegrasyonunda hala birçok zorlukla karşılaştığını gösteriyor. Yine de Pakistan, çeşitli sektörlerde yapay zekâ potansiyelini keşfetmek ve uygulamak için aktif çalışmalar yürütmeye de devam ediyor. Öne çıkan çalışmalar ve girişimlerden bazılarını sıralayacak olursak: Sino-Pakistan Yapay Zekâ Merkezi (SPCAI) ve Ulusal Yapay Zekâ Merkezi (NCAI) gibi araştırma merkezleri, akıllı şehirler, akıllı tarım, derin öğrenme ve doğal afet yönetimi gibi alanlarda çözümler geliştirirken; Pakistan Yüksek Eğitim Komisyonu, üniversitelerde yapay zekâ eğitim programlarını onaylayarak bu alanda yetenek geliştirmeye odaklanıyor. Bunlara ek olarak yapay zekâ; vergi toplama, lisans verme ve sosyal yardım programları gibi kamu hizmetlerinde verimliliği artırmak için kullanılıyor. Sağlık sektöründe ise yapay zekâ hizmet kalitesini artırma için kullanılmakta ve özellikle hastalık tahmini ve yönetimi gibi alanlarda önemli bir kullanım alanına sahip.

 

Pakistan hükümetinin yapay zekânın benimsenmesi ve entegrasyonu için başlatmış olduğu girişimler var. Bu girişimlerin bir parçası olarak özel teknoloji bölgeleri ve yazılım teknoloji parkları kurulmuş durumda. Fakat bu çabaların yanında hala daha fazla finansman ve altyapı yatırımı gerektiği de açık. Mali kısıtlamalar ve teknoloji konusunda eğitimli personel eksikliği, yapay zekânın geniş çapta benimsenmesini zorlaştıran unsurlardan bir diğeri.

 

Pakistan, “Vision 2025” ve “Dijital Pakistan Politikası 2018” gibi dijitalleşme politikaları ile yapay zekâya ne kadar önem verdiğini de göstermektedir. Bu politikalar, kamu-özel iş birliğini teşvik ederken hükümetin dijital kapasitesini artırmayı da hedefliyor. Fakat bu politikaların uygulanmasında hala bazı eksiklikler mevcut ve yavaş ilerleme durumu var. Bu yüzden yapay zekânın potansiyelini tam olarak kullanabilmek için daha kapsamlı stratejiler ve iş birliği gerekiyor.  

 

Pakistan, yapay zekâ alanında önemli adımlar atmaya devam ederken, bu teknolojiyi etkin bir şekilde entegre edebilmek için eğitim, altyapı, düzenleyici çerçeveler ve kamu-özel iş birliği gibi alanlarda gelişim göstermeye ihtiyaç duymaktadır. Bu adımlar atıldığında, yapay zekânın Pakistan’da kamu hizmetlerini ve genel yönetim süreçlerini dönüştürebileceği şimdiden öngörülebilir. 

 

 

Bangladeş, küresel yapay zekâ sıralamalarında şimdilik üst sıralarda yer almamaktadır. Gelişmekte olan bir ülke olan Bangladeş, yapay zekâ konusunda daha çok gelişim ve yatırımlara ihtiyaç duymaktadır. Bangladeş'in yapay zekâ sıralamalarında belirgin bir yeri olmamasına rağmen yine de yerel girişimler ve hükümet desteği ile bu alanda ilerleme kaydetmektedir. 

 

Bangladeş’teki bazı yapay zekâ çalışmaları ve projeleri: 

 

1. Intelligent Machines: Dhaka merkezli bir şirket olan Intelligent Machines, özellikle kurumsal yapay zekâ ürünleri ve veri bilimi hizmetleri sunar. Şirket, yerel sorunlara yönelik çözümler geliştirerek beyin göçünü azaltmayı ve yerel yetenekleri korumayı hedefler. 
 

2. Innovacio Technologies: Yapay zekâ, makine öğrenimi, bilgisayarla görme ve chatbot geliştirme alanlarında uzmanlaşmış bir teknoloji şirketidir. Bangladeş'in önde gelen yapay zekâ çözümleri sağlayıcılarından biridir.
 

3. AI Summit Bangladesh: Bangladeş, yapay zekâ konusundaki farkındalığı artırmak ve iş dünyasında yenilikleri teşvik etmek amacıyla düzenli olarak yapay zekâ zirveleri ve etkinlikler düzenlemektedir. Bu etkinlikler, girişimcilik ve iş inovasyonu konularında öncülük etmektedir. 

 

Bangladeş hükümeti, yapay zekâ ve teknolojik gelişim konularında belirli yatırımlar yapmakta; fakat bütçe ve kaynaklar sınırlılığı gerçeği var. Hükümetin, dijital dönüşüm ve inovasyon projelerine destek vererek ülkenin teknoloji altyapısını güçlendirmeye çalıştığı ve yapay zekâ alanındaki girişimlerin desteklenmesi için çeşitli teşvikler ve programlar uyguladığı görülüyor. 
 

Bangladeş, yapay zekâ ve teknolojik gelişimin önemini anlamış ve bu alanda ilerleme kaydetmek için çeşitli adımlar atmış ülkelerden biri. Ülkedeki üniversiteler ve özel sektör işbirlikleri, yapay zekâ konusunda eğitim ve araştırma faaliyetlerini artırarak bu alandaki yetenekleri geliştirmeye çalışıyor. Bunların yanında, düzenlenen yapay zekâ zirveleri ve konferanslar hem yerel hem de uluslararası uzmanları bir araya getirerek bilgi ve deneyim paylaşımını teşvik ediyor.

 

Bangladeş yapay zekâ konusunda hala gelişim aşamasında olan bir ülke olsa da yerel girişimler, hükümet desteği ve artan farkındalık ile bu alanda önemli adımlar atıyor ve atmaya da devam ediyor. 

 

 

Hindistan, Pakistan ve Bangladeş, Güney Asya'nın önemli ülkeleri olarak bölgede ve uluslararası alanda belli bir etkiye sahip. Bu ülkeler, tarihleri boyunca birçok zorluğa ve fırsata tanıklık etti. Yapay zekâ, bu ülkeler için gelecekteki kalkınma ve ilerleme yolunda kritik bir rol oynayabilir.

 

Üç ülke de yapay zekâ teknolojilerini benimseyerek sağlık, eğitim, tarım, ulaşım ve daha birçok alanda önemli gelişmeler kaydetmeye başlamış durumdalar. Ancak, yapay zekânın potansiyelini tam olarak değerlendirmek için daha fazla altyapı, eğitim ve politika desteğine ihtiyaçları var. Bu noktada, bu pahalı teknolojiye yatırım ayırabilenler daha fazla yol alacak.

Sonuç olarak, teknolojik ilerleme için sadece teknolojik buluşlara değil, aynı zamanda politika, eğitim ve altyapıya yatırım yapmak da gerekiyor.