ANALİZ
Yasama, Yürütme, Musk: Amerikan Yönetiminde Yetki Gerilimi!
Milyarderin kontrolsüz gücüne karşı Amerikan hükümetinde kaynayan öfke, Kabine toplantısında gün yüzüne çıktı. Başkan Trump, Musk'ı dizginlemek için “balta yerine neşter” yaklaşımından söz etti. Nasıl işleyeceğini zaman gösterecek.
DIŞİŞLERİ BAKANI Marco Rubio Beyaz Saray'ın Kabine Odası'nda öfkeli bir haldeydi. Dışişleri Bakanı, başkanın yanında oturmuş, dünyanın en zengin adamından gelen bir dizi saldırıyı dinliyordu. Elon Musk, Rubio'yu dışişlerinde yeterince personeli işten çıkarmamakla suçluyordu.
Musk, Rubio'ya "Kimseyi kovmadın" dedi ve ardından alaycı bir şekilde, kovduğu tek kişinin Musk'ın Hükümet Verimliliği Departmanı (DOGE)'den bir personel olduğunu ekledi.
Rubio, kendi yönetimi altında olduğu varsayılan bir kurumu, (Amerika Birleşik Devletleri Uluslararası Kalkınma Ajansı)'nı Musk’ın fiilen kapatmasından bu yana haftalardır büyük bir öfke halinde. Ancak, Perşembe günü Başkan Trump ve yaklaşık 20 kişinin önünde yapılan olağanüstü kabine toplantısında Rubio şikayetlerini ve öfkesini dile getirdi.
“Musk dürüst davranmıyor”, dedi Rubio. “Erken emeklilik ve istifa yoluyla görevden çekilen 1.500'den fazla Dışişleri Bakanlığı yetkilisi ne olacak? Bunlar işten çıkarma olarak sayılmıyorlar mı?” Rubio, alaycı bir şekilde, Musk'ın tüm bu istifa eden insanları tekrar işe alıp şov için tekrar kovmak isteyip istemediğini sordu. Sonra Dışişleri Bakanlığı'nı yeniden düzenlemek için ayrıntılı planlarını açıkladı.
Musk etkilenmemişti. Rubio'ya "televizyonda iyi" olduğunu söyledi, ancak bunun açık alt metni bakanlıkla ilgili başka şeyler konusunda pek iyi olmadığıydı. Tüm bunlar olurken, Başkan Trump, sanki bir tenis maçı izliyormuş gibi kollarını kavuşturmuş bir şekilde sandalyesinde geriye yaslandı.
Tartışma rahatsız edici bir süre uzadıktan sonra, Trump sonunda Rubio'nun "harika bir iş" çıkardığını savunmak için araya girdi. Başkan, Rubio'nun başa çıkması gereken çok şey olduğunu söyledi. Çok meşgul, sürekli seyahat ediyor. Televizyonda ve yönetmesi gereken bir ajansı var. Bu yüzden herkesin birlikte çalışması gerekiyor.
Toplantı, Trump'ın ikinci döneminin çılgın ilk haftalarından sonra potansiyel bir dönüm noktasıydı. Zira toplantı, Trump'ın, girişimleri birçok davaya konu olan, bazıları Cumhuriyetçi milletvekillerinin endişelerine yol açan ve doğrudan Trump’a şikayet edilen Musk'a bazı sınırlamalar getirmeye istekli olduğuna dair ilk önemli işareti verdi.
Kabine yetkilileri, Elon Musk'ın hükümette israfı, dolandırıcılığı ve suistimali azaltma konseptini genel olarak beğenseler de hükümeti küçültmek için uygulanan basitleştirilmiş yaklaşım (zincirli testere) ve tutarlı koordinasyon eksikliğinden dolayı hayal kırıklığına uğradılar.
Çarşamba akşamı aniden planlanan Perşembe günkü toplantı, Trump'ın artan şikayetlerin farkında olduğunun bir işaretiydi. Trump, Musk'ı ve kabinedeki bakanları överek her iki tarafa da bir şeyler sunmaya çalıştı. Başkan, Musk’ın hükümet içindeki misyonunu hala desteklediğini açıkça belirtti. Ancak şimdi, yaklaşımında biraz daha rafine olma zamanının geldiğini söyledi.
Bundan sonra hükümetle ilgili değişim konusunda bakanların sorumlu olacağını; Musk ekibinin yalnızca tavsiyede bulunacağını söyledi.
Toplantının uzun vadeli etkisinin ne olacağı belirsiz. Musk, Trump'ın en büyük siyasi mali destekçisi olmaya devam ediyor. Bu hafta, kampanya döneminde Trump’ı desteklemek üzere kurduğu süper PAC "Teşekkürler Başkan Trump" yazan 1 milyon dolar değerinde reklam yayınladı. Diğer yandan, bir süredir, federal yönetim personeli ve kabinedeki bakanlar, Musk'ın sosyal medya sitesi X üzerindeki hakimiyetini kullanarak, kendilerini kamuoyunda hedef almasından endişe duyuyor.
Ancak yapılan kabine toplantısı, Trump'ın ekibindeki gerginlikleri açığa çıkardı. Toplantıdaki sert çatışma haberi, toplantı bittikten sonra kabine kurumlarının üst düzey kademelerine hızla yayıldı.
Trump,toplantıdan sonra sosyal medyada yaptığı bir paylaşımda, federal iş gücünü azaltma planının bir sonraki aşamasının "balta" yerine "neşter" ile yürütüleceğini söyledi. Bu açıklama, Musk'ın yakıp yıkma yaklaşımına açık bir göndermeydi.
Musk, Trump'ın özensiz görünümüyle ilgili olarak kendisini alenen eleştirmesinin ardından Perşembe günkü toplantıya her zamanki tişörtü yerine takım elbise ve kravatla geldi. Kendini, onlarca milyar dolar piyasa değerine sahip üç şirketi olduğunu ve kabinede kendi adına konuştuğunu söyleyerek savundu.
Ancak kısa süre sonra kabine üyeleriyle çatışmaya başladı.
Rubio ile yaşanan patlamadan hemen önce, Musk ve Ulaştırma Bakanı Sean Duffy, Federal Havacılık İdaresi'nin uçakları takip etmek için kullandığı ekipmanın durumu ve ne tür bir düzeltmeye ihtiyaç duyulduğu konusunda tartıştılar. Ticaret Bakanı Howard Lutnick, Musk'ı desteklemek için araya girdi.
Ulaştırma Bakanı Duffy, Musk'ın ekibindeki genç personelin hava trafik kontrolörlerini işten çıkarmaya çalıştığını söyledi. “Ne yapmam gerekiyor?” dedi, Duffy. “Şu anda uğraşmam gereken birden fazla uçak kazası var ve sizinkiler benden hava trafik kontrolörlerini kovmamı istiyor.”
Musk, Duffy'ye iddiasının "yalan" olduğunu söyledi. Duffy bunun bir "yalan" olmadığını, bunu doğrudan Musk’a bağlı DOGE görevlilerinden duyduğunu söyledi. Musk, kimin kovulduğunu sorarak, "Bana isimlerini verin. Bana isimlerini söyleyin" dedi.
Ulaştırma Bakanı Duffy, isimlerinin olmadığını, çünkü onların kovulmasını engellediğini söyledi. Musk, başka bir noktada, çeşitlilik, eşitlik ve kapsayıcılık programları kapsamında işe alınan kişilerin kontrol kulelerinde çalıştıkları konusunda ısrar etti. Duffy geri adım attı ve Musk ayrıntı vermedi. Ancak daha uzun süren görüşmede Musk, Duffy'de telefon numarasının olduğunu ve gündeme getireceği herhangi bir sorun olursa kendisini araması gerektiğini söyledi.
Görüşmede Trump, Duffy'ye hava trafik kontrolörü olarak MIT'den mezun isimleri işe alması gerektiğini, bunların hava trafik kontrolörlüğü için oldukça “zeki” olduklarını söyledi.
Gazi İşleri Bakanı Doug Collins, tüm kabine sekreterleri arasında politik açıdan en hassas zorluklardan biriyle uğraşıyor. Musk'ın kesintileri binlerce gaziyi etkileyecek. Ki bunlar, güçlü bir seçmen kitlesi ve Trump tabanının temel bir parçası. Bakan Collins, kör bir araç kullanmamaları ve herkesi Gazi İşleri Bakanlığından uzaklaştırmamaları gerektiğini belirtti. Bu konuda stratejik davranılması gerektiğini savundu. Trump, Collins'le aynı fikirdeydi ve akıllı olanları tutmaları ve kötü olanlardan kurtulmaları gerektiğini söyledi.
The New York Times'ın yorum talebine yanıt olarak, Beyaz Saray basın sekreteri Karoline Leavitt şunları söyledi: "Başkan Trump'ın da dediği gibi, bu, ekibindeki üyelerin federal hükümet genelinde maliyet azaltma önlemleri ve personel istihdamını tartışmak için yaptığı harika ve üretken bir toplantıydı. Herkes, Başkan Trump'ın hükümetimizi daha verimli hale getirme sözünü yerine getirmesine yardımcı olmak için tek bir ekip olarak çalışıyor."
Dışişleri Bakanlığı sözcüsü Tammy Bruce, "toplantıda bir araya gelerek açık ve üretken bir tartışma yürüten dinamik kabine ekibinin aynı hedefe ulaşmak için mücadele ettiğini belirtti: “Amerika'yı tekrar harika yapmak."
Gazi İşleri Bakanlığı sözcüsü, "Başkan Trump'ın da söylediği gibi, en iyi ve en üretken federal çalışanları yerinde tutarken verimliliği artırmak ve bürokrasiyi azaltmak önemli. Gazi İşleri Bakanlığı, tam da bunu yapmak için DOGE ve yönetimin geri kalanıyla birlikte çalışıyor," dedi.
Cuma günü X'te yayınlanan bir gönderide, Ulaştırma Bakanı Duffy, Başkan Trump'ı ve Musk'ın ekibinin yaptığı işi övdü ve bunun etkili bir kabine toplantısı olduğunu söyledi. Duffy devamından şunları belirtti: "Federal Havacılık İdaresi (FAA)'daki DEI Departmanı 2. günde ortadan kaldırıldı. Başkan Trump'ın " balta yerine neşter” yaklaşımı ve ayrıca Bakanlar ile DOGE arasında kurulacak sağlıklı bir koordinasyon, hükümetimizin yönetilme biçimini radikal bir şekilde değiştirmek için doğru bir yaklaşımdır.”
Toplantı sonrasında X'te yaptığı paylaşımda, kabine toplantısının "çok üretken" olduğunu öne süren Musk, toplantıda çok gergin görünüyordu. Kendini agresif bir şekilde savundu, kabine bakanlarına sıfırdan milyarlarca dolarlık şirketler kurduğunu ve iyi insanları işe alma konusunda bir şeyler bildiğini hatırlattı.
Kabine üyelerinin çoğu kavgaya katılmadı. Musk'ın özellikle Rubio'ya yönelik öfkesi toplantıdaki insanları şaşırttı. Toplantıya katılan ve ismini vermek istemeyen bir görevli, toplantıda Musk'ın Ulaştırma Bakanı Duffy ve Dışişleri Bakanı Rubio'ya verdiği alaycı yanıtların, birçoğu Musk ekibi hakkında özel olarak şikayette bulunan diğer kabine üyelerini konuşmaktan caydırdığını söyledi.
Şimdi bu yeni düzenlemenin ne kadar süreceği, bakanlar ve Musk arasındaki gerilimin nasıl devam edeceği henüz belli değil.
Bu yazı New York Times’da 07 Mart 2025 tarihinde “Inside the Explosive Meeting Where Trump Officials Clashed With Elon Musk” başlığıyla yayınlandı. Çeviride editoryal düzenleme yapılmıştır.