12 MAYIS akşamı, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, Savunma Bakanı Sergey Şoygu'yu görevinden aldı. Yerine ekonomiden sorumlu eski Başbakan Yardımcısı Andrei Belousov’u atadı. Putin bu kararı, 7 Mayıs’ta 5. kez Rusya Devlet Başkanı görevine başlamasının ardından aldı. İlk bakışta, her ülkede olduğu gibi Rusya’da da yeni seçilen siyasi ortama göre kabine değişikliği yapılması normal gözükür.  Fakat bilindiği üzere Rusya’da iktidar, bakanları ve üst düzey yöneticileri zorunlu olmadığı sürece değiştirmemeye özen gösterir. Özellikle Putin, Devlet Başkanı olarak kendisine bağlı bakanlar konusunda böyledir. Rusya anayasasına göre, beş bakanlık doğrudan devlet başkanına bağlı: Dışişleri Bakanlığı, Savunma Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Acil Durumlar Bakanlığı ve Adalet Bakanlığı. Geriye kalan 16 bakanlık ise Başbakana. Ayrıca dış ve iç istihbarat servisleri, Milli Muhafızlar Birliği de Putin’e bağlıdır. 

Yeni dönemde, 2004'ten beri, 20 yıldır Dışişleri Bakanlığı yapan Sergey Lavrov görevine devam edecek. 2011’de Maliye Bakanı olan Anton Siluanov koltuğunu korudu. 2012'den bu yana İçişleri Bakanı olan Vladimir Kolokoltsev görevini sürdürecek. Ayrıca 2008'den beri Rusya FSB Direktörü Aleksandr Bortnikov ve 2016'dan beri Rusya Dış İstihbarat Servisi'nin direktörlüğünü yapan Sergey Narışkin de aynı şekilde görevlerinde kalmaya devam edecek.

Sergey Şoygu, 2012’den itibaren (12 yıl gibi uzun bir süre) savunma bakanlığını görevini icra ediyordu. Bundan sonra, Rusya Güvenlik Konseyi Sekreterliğini yapacak. Çoğu Rus uzman ve yorumculara göre, bu atama aslında “görevden uzaklaştırıldığı” niteliğindedir. Şoygu yeni görevini, uzun yıllardır bu görevi yürüten Nikolai Patruşev’den devralacak. 1999-2008 yılları arasında Federal İstihbarat Servisine (FSB) başkanlık eden, ardından 16 yıl boyunca Rusya Güvenlik Konseyi'nin sekreterliğini yapan ve hatta Putin’in halefi olacağı gözüyle bakılan Patruşev, bu görev sonrasında Devlet Başkanı yardımcılığına getirildi. Rus siyasetinde ve bürokrasisinde kritik şahsiyetlerden biri olan Patruşev’in bundan sonra görevi, Kremlin Sözcüsü Peskov’un ifadesiyle “gemi inşa meseleleriyle ilgilenmek olacak”. Putin’le yakınlığını sayesinde oğlunun uzun yıllar tarım bakanı görevinde kalmasını sağlayan Patruşev’le ilgili Rusya’daki tartışmalardan biri, bu son atamayla etkisi zayıflayan Partuşev’in aslında o kadar da etkili biri olmadığına dair yorumlardır. 

Şoygu’yla ilgili de benzer yorumlar yapılmakta. Hükümete yakın basın organlarınca Şoygu’nun yeni görevi bir öncekinden daha kritik olduğu söylense de çoğunluğun görüşü tam tersi yönde. Putin’in Şoygu’yu Rusya Güvenlik Konseyi Sekreteri yaparak aslında onu pasifleştirdiği açık. Ordu gibi ülkenin en kritik müesseselerinden birinin başından alınarak işleyişi Putin’e bağlı olduğu bir kurumun başına getirildi. Hatta bu görevinde de belli bir sınırlamaya tabi tutulacak. Peskov’un ifadesine göre, bundan sonra “Şoygu, askeri-teknik iş birliği hizmetleriyle ilgilenecek, bu birimi idare etmeyecek, sadece koordine edecek.”

Asıl üzerinde durulan soruların başında, Putin kendisine en yakın isimlerden biri olan Şoygu’nun neden görevden alındığı geliyor. Buna verilen cevaplardan biri, Şoygu’nun yerine getirilen sivil bir ekonomist olan Andrei Belousov’un, “savaş halinde olan bakanlığın savaştan kaynaklı ekonomik sorunlarını çözecek” olmasıdır. Peskov’a göre, “Belousov’un savaş alanında yenilik getireceğine inanılıyor.”  

Bazı uzmanlara göre, üç yıldır savaş halinde olan bir ülkede savunma bakanlığının başına gerçek savaş deneyimine sahip bir profesyonel askerin olması gerekir. Fakat görüldüğü üzere, profesyonel bir asker olmamakla birlikte, 2012’den beri Savunma Bakanlığını yapmış ve bu alanda ciddi demeyim elde etmiş biri olarak Şoygu, Ukrayna konusunda beklenilen başarıyı elde edememişti. Dolayısıyla bazılarına göre Şoygu’nun Putin tarafından görevden alınmasının sebeplerinden biri de Ukrayna cephesinde yaşanan hayal kırıklığıyla ilgiliydi. Rusya ile Ukrayna arasında geniş çaplı bir savaşın başlamasının ardından, Savunma Bakanı'nın istifasının yaklaştığı yönünde söylentiler ortaya çıktı. Bu konu özellikle 2023'ün ilk yarısında, Şoygu ile Wagner kurucusu Yevgeny Prigojin arasında yaşanan tartışmayla başladı. Prigojin Rus ordusunun Ukrayna’daki başarısızlıklarının sorumlusu olarak doğrudan Şoygu’yu gösterdi. Bir Savunma Bakanı olarak Şoygu, Prigojin’i baskılayamadığı gibi, onun Moskova’ya “sefer” düzenlemesini de engelleyemedi. Rus ordusuyla çatışarak Moskova’nın yakınlarına kadar yürüyen Prigojin ile Rus ordusu içinde yaşanan sorun ancak Lukaşenko’nun arabuluculuğu sayesinde, Putin sağlanan anlaşma sonrasında çözülebilmişti. Bundan iki ay sonra Prigojin çok tuhaf bir uçak kazasında öldü. Prigojin’in başkaldırısı Şoygu’nun saygınlığını ciddi derecede sarsmıştı fakat görevinden alınmasına neden olmamıştı. Prigojin ile ilgili yaşananlar da unutulmuştu. 

Bazı Rus uzmanlara göre, Şoygu'nun görevinden alınması, Birinci Yardımcısı Timur Ivanov’un yolsuzluk şüphesiyle tutuklanmasıyla ilgiliydi. 2016'dan bu yana Savunma Bakan Yardımcılığı görevini yürüten İvanov, Şoygu’nun ekibinden biriydi. İvanov'la birlikte askeri birimde yolsuzluğa karışan çok sayıda kişi gözaltına alındı. Şoygu görevinden alınmasının ertesi günü, Rusya Savunma Bakanlığı Ana Personel Dairesi Başkanı Yuriy Kuznetsov gözaltına alındı. Bu olayın ardından -birçoğu Rusya Savunma Bakanlığı'nda olan- “tasfiyelerin” başlamasından bahsedilmeye başlandı. Bazılarına göre, “savunma bakanlığı yolsuzluktan çok zarar gördü ve Şoygu’nun yerine atanan Belousov, müesseseyi bu sorunlardan kurtaracak”. Medyaya yansıyan bazı kulis söylentilere göre, yakın zamanda en az üç bakan yardımcısı görevlerinden uzaklaştırılabilir.  Hatta bazı yorumcular, gelecekte Şoygu’nun kendisinin bile, Rusya Savunma Bakanlığı'ndaki bir dizi yolsuzlukla ilgili ceza davasında tanık olarak sorgulanabileceğini söylüyor.

Bazı iddialara göre ise, Putin, “Stalinist tarzda”, ordu seçkinlerinin ve savunma sanayii liderlerinin tasfiyesine izin verdi. Bunun yanında Putin’in izniyle başlatılan tasfiyeler ve yeni savunma bakanının atanması aslında yolsuzlukla ilgili değil, daha çok savunma bakanlığı içindeki tüm mali işleyişle ilgili geniş çaplı bir denetimin ve yeniden yapılanmanın başlatılmak istenmesiyle ilgilidir. Diğer bir değişle bu atamalar, savunma bakanlığı içinde yasa dışı yollarla paylaşılan kaynakların yeniden denetlenmesi ve kontrol altına alınması olarak düşünülüyor. 

Sonuç olarak Rusya’da savunma bakanının görevinden uzaklaştırılmasına dair ayrıntılar ilerleyen zamanlarda netleşecek. Fakat Putin’in son atamaları sonucunda iki önemli ismin, Savunma Bakanı Şoygu ve Ulusal Güvenlik Konseyi Sekreteri Patruşev’in, Rus siyasetinde artık kritik bir rol oynamayacağı söylenebilir. Bunun benzeri bir durum, Putin’in halefi gözüyle bakılan eski Savunma Bakanı İgor Sergeyev ve Devlet Başkanlığı görevini yapmış olan Dmitri Medvedev örneklerinde görülmüştü.