ELON MUSK başkan değil. Kongre tarafından onaylanmamış, seçilmemiş, yabancı doğumlu bir milyarder. Ancak ABD federal hükümeti üzerinde derin bir nüfuz kullanıyor, bilgi, ödeme sistemleri ve personel yönetiminin kontrolünü ele geçiriyor. Bu, idari bir darbeden başka bir şey değil.

Musk, Trump yönetiminin içinde belirsiz ve sınırsız yetkilere sahip, doğaçlama bir ekibin (Hükümet Verimliliği Bakanlığı veya DOGE) lideri olarak, Göreve Başlama Günü'nden bu yana geçen iki haftada büyük bir yıkım ve ele geçirme operasyonu yürütüyor. Geride kalan birkaç haftada, bir hükümet binasına daldı, federal kiralamaları sonlandırma ve bazılarını satma kararı aldı. Personel Yönetim Ofisi (OPM) dahil olmak üzere,  geniş çaplı iş gücü kesintilerine gitmek üzere Tesla ve Boring Company'den çalışanları federal birimlere gönderdi. Bu süre zarfında, DOGE çalışanlarını, hükümet çalışanları hakkında veri toplayabilen bir "şirket içi" e-posta sunucusu kurdu; iki federal çalışan tarafından açılan bir davada, bu sunucunun 2002 E-Hükümet Yasası'nı ihlal ettiği ileri sürülüyor. Musk'ın adamlarının ayrıca Hazine'ye ait ödeme sistemine erişim sağladığı bildirildi (bu sistem, her yıl Amerikalılara 5 trilyon dolardan fazla para yardımı için kullanılıyor). Ayrıca DOGE elemanları, milyonlarca kamu görevlisinin kişisel verilerini içeren bilgisayar sistemlerine erişim sağladılar (bazı kıdemli çalışanları bu sistemlerden uzaklaştırdılar). 

Şubat başında, Trump yönetimi ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı'ndaki (USAID) iki kıdemli çalışanı idari izne ayırdı. Bu çalışanlar Musk'ın çalışanlarının hassas ve gizli bilgilere erişme girişimlerini engellemeye çalışan isimlerdi. Musk, X'teki paylaşımında "USAID bir suç örgütüdür. Ölmesinin zamanı geldi." yazdı. Sonraki günlerde USAID çalışanlarının birimin merkezine girişleri yasaklandı.

**
3 Şubat'ta gece yarısını geçen saatlerde Elon Musk, X’ten bir paylaşımda bulundu. Musk, bürokrasinin “hükümetin dördüncü kolunu” ve “tartışmasız en güçlü kolunu” oluşturduğunu ileri sürdü. Ardından, vergi mükelleflerinin paralarını Marksistlere ve suçlulara aktaran bir araçtan başka bir şey olmadığını söylediği ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı'na (USAID) girdi. Kongre kararıyla kurulmuş olan ajansı kapatma sürecini başlattı. Kendi iddiasına göre Musk bu konuda Donald Trump'ın tam desteğine sahipti. Daha sonra Musk, “hafta sonunu USAID'ı bir odun öğütücüsünde parçalayarak” harcadığını yazdı.

Musk’ın USAID’ı kapatma operasyonu tam bir kriz anına işaret ediyor. USAID merkezindeki çalışanlara ertesi gün işe gelmemeleri söylendi. Ajansın yaklaşık 600 çalışanının e-postaları kilitlendi. Ajansın web sayfası askıya alındı, X paylaşımları silindi. Musk'ın yeni hükümet birimi olan Hükümet Verimliliği Bakanlığı (DOGE)'deki çalışanlar ajansa girmeye çalıştı. Ajansın kıdemli personeli DOGE çalışanlarının gizli verilere erişimini engellemeye çalıştı. Daha sonra Dışişleri Bakanı Marco Rubio, ajansın "yeniden yapılandırılması" gerektiğini ve bu geçiş sürecinde kendisinin geçici başkan olarak atandığını duyurdu.

USAID'in askıya alınması, Musk'ın ABD hükümetine yönelik el koyma operasyonlarının belkide en dramatik olanıydı. Musk, iki yıldan biraz fazla bir süre önce Twitter'ı 44 milyar dolara satın aldığında da benzer bir operasyon gerçekleştirdi. Günlerinin çoğunu şirketin San Francisco'daki merkezinde geçirdiği birkaç ay içinde Musk, personel sayısını yaklaşık beşte dört oranında azalttı. Personelin üçte biri Musk’ın taleplerini kabul etti; geri kalanların çoğu kovuldu. Bunlar arasında, hisse senedi opsiyonlarının devredilmesini durdurmak üzere hızla kovulan üst düzey yöneticiler de vardı. O günlerde hangi Twitter hesaplarının yasaklanacağı, görünürlük ve algoritma politikaları gibi kritik kararlar doğrudan Musk'ın eline bırakıldı.

Musk şimdi aynı şeyi 2 milyondan fazla çalışanı bulunan federal hükümet içerisinde yapmaya çalışıyor. Federal bütçeden 1 trilyon dolar (tüm takdirî harcamaların yarısından fazlasını) kesmeyi amaçlıyor. Maryland Üniversitesi Kamu Politikası Okulu'ndan Donald Kettl, bunun daha önce hiç yaşanmamış bir şey olduğunu söylüyor: "Bir ile on arasında bir ölçekte, bu yaklaşık 145’e karşılık gelir. Standartların çok dışında. Sıradışı." Richard Nixon, Amerika’yı sanki ülkenin yasaları kendisi için geçerli değilmiş gibi yöneten en son Amerikan başkanıydı, ancak "bu, Nixon'ın denediği her şeyin çok ötesinde".

Musk'ın ABD yönetimine el koyma operasyonlarına dair ilk ipuçları, 28 Ocak'ta, 2 milyondan fazla federal çalışana, hükümetin insan kaynakları departmanı olan Personel Yönetim Ofisi'nden (OPM) bir e-posta gönderildiğinde geldi. E-postada “ertelenmiş istifa” teklif ediliyordu. Mesajın konu başlığı “yol ayrımı” idi ve Musk görevi devraldığında Twitter çalışanlarına gönderilen e-posta ile aynıydı. 28 Ocak’tan bu yana çok sayıda federal çalışana bu teklifle iki e-posta daha gönderildi. Bu e-postalardan biri, Washington DC'de meydana gelen ve Ronald Reagan Washington Ulusal Havaalanı'ndaki personel eksikliğiyle ilgili soruları gündeme getiren bir uçak kazasından hemen sonra hava trafik kontrolörlerine gönderildi.

DOGE teknik olarak, Barack Obama tarafından hükümet genelinde yeni teknolojinin kullanımını yaymak için oluşturulan bir kuruluş olan ABD Dijital Servisi'ne entegre edildi. Ancak yine de DOGE tamamen yeni bir şey gibi görünüyor. Çalışanların çoğu, Musk'ın şirketlerinde çok yakın zamanda işe alınan genç işçilerden oluşuyor. İsimleri kamuoyuna açıklanmadı. Ancak Wired dergisi, şu anda DOGE’da çalışan altı mühendisi tespit etti. USAID'ı kapatan e-postayı gönderen Gavin Kliger, 2017'de liseden mezun. Altı kişinin en küçüğü olan Edward Coristine 19 yaşında; iş deneyimi, Musk'ın beyin implant firması Neuralink'te birkaç ay staj yapmaktan ibaret. Artık silinmiş olan LinkedIn profilinde "gözü-kara" lakabını yazmıştı.

Bu mühendisler (ve daha kaç tane oldukları belirsiz) artık istedikleri hemen hemen her hükümet binasına girebiliyor. Görünüşe göre OPM ofisine çekyatları sermiş durumdalar. Trump'ın göreve geldiği ilk gün imzaladığı bir yürütme emri uyarınca, onlara "tüm kurum kayıtlarına, yazılım sistemlerine ve BT sistemlerine tam ve anında erişim" izni verildi. Bazı DOGE çalışanlarına ayrıca, verilere erişmeleri için "Çok Gizli" izinler verildiği kaydediliyor.

Çeşitli kurumlarda görevli devlet çalışanları, DOGE çalışanlarının, ofislerine gelip sunuculara bağlandıklarını ve "kod incelemeleri" yaptıklarını belirtiyor. Geçtiğimiz hafta, Nüfus Sayım Bürosu gibi hayati önem taşıyan birçok devlet kurumunun web sayfası erişime kapatıldı. Pasaport başvuru hizmeti sunan web sayfası ortadan kayboldu. DOGE çalışanlarının en çok ilgi duyduğu şey, personel kayıtlarına erişim ve çalışanların gerçekte ne yaptıkları hakkında mümkün olduğunca fazla bilgi. Bir federal memurun ifadesine göre, DOGE personellerinin federal çalışanlara sordukları sorulardan biri "Meslektaşlarınızdan hangisi en harcanabilir?" sorusu.

Musk, Amerikan kurumlarına nüfuz ederken Twitter'ın kontrol altına alınması sürecinde izlediği yöntemleri kullanıyor. O süreçte küçük, güvenilir ve sadık bir grup, şirketin Slack kanalları ve e-posta hesapları gibi kayıtları tarayarak kimi kovacağına karar veriyordu. Ancak federal hükümet, zirve döneminde 6.500 çalışanı olan Twitter'dan çok daha büyük bir canavar. Ve şimdi Musk, hükümetin son derece hassas kurumlarına dokunuyor. 31 Ocak'ta, kıdemli bir Hazine görevlisi olan David Lebryk'in DOGE'den gelen yetkililerle çatıştıktan sonra emekli edildiği ortaya çıktı. 

DOGE elemanlarının, hükümetin faturalarını ödeyen ve banka havalelerinin neredeyse %90'ını yapan hükümet ödeme sistemine erişim sağladığı tahmin ediliyor. Musk, söz konusu kurumda kontrolün kendisinde olduğunu ve ekibinin yüklenicilere yapılan devlet ödemelerini “hızla durdurduğunu” öne sürdü. Gece yarısı yaptığı X paylaşımında, hükümet harcamalarının büyük bir kısmının hayır kurumları tarafından çalındığını iddia etti. Şimdilerde hükümet sözleşmeleri olan bazı federal kurumlar (örneğin yaşlı hastaları tıbbi randevulara götürmekle görevli birim) bekledikleri ödemelerin gelmediğini bildiriyor.

**
Trump'ın ikinci döneminin başlamasından sadece iki hafta sonra, ABD yönetiminin maliyet azaltıcısı ve teknoloji milyarderi Elon Musk, federal bürokrasiye savaş ilan etti ve özel bir bireyin bu denli geniş ve hızlı bir şekilde yetki kullanması tepkilere yol açtı.

Bir teknoloji milyarderi ve artık seçilmemiş, denetlenmemiş bir hükümet yetkilisi olan Musk'ın önünde çok fazla alan var. Güney Afrika doğumlu milyarder, ABD'li tarihçi Douglas Brinkley, The New York Times'a yaptığı açıklamada, "incelemenin ve denetlemenin ötesinde" hareket ettiğini ve şu anda sınırsız bir hareket alanına sahip olduğunu söyledi: "Musk'ı sorumlu tutan tek bir kurum yok. Bu, temel kurumlarımızın yıkımının habercisi." 

Diğer taraftan Musk’ın 'idari darbesi' hukuki zorluklarla karşı karşıya kalma ihtimali yüksek. Musk'ın "idari darbesi" Twitter'ı ele geçirme operasyonuna benziyor. Ancak federal kurumları dağıtma girişimleri, yasal zorluklarla ve kongre tepkisiyle karşılaşacak. Şimiden, DOGE'nin Hazine ödeme sistemlerine erişimini engellemek için davalar açıldı. Federal etik uzmanları, Musk'ın çeşitli şirketlere sahip olmasının çıkar çatışması yasalarını ihlal etmesine neden olabileceğini söyledi. Yine de mahkeme davalarının çözülmesi zaman alacak. Eski bir büyükelçi, “davalar sonuçlanana kadar [Musk ve DOGE’nin] hükümet kurumlarına ne kadar zarar verebileceğini kim bilebilir" dedi.

**
Musk ve Silikon Vadisi’ndeki yandaşları, federal hükümete bir yazılım şirketi gibi yaklaşmak ve onu girişim destekli bir teknoloji firması gibi yönetmek gibi uzun zamandır var olan bir fanteziye göre hareket ediyor. Sorun şu ki, federal hükümet bir yazılım şirketi değil. Eski bir üst düzey Twitter yöneticisi yakın zamanda "Riskler çok fazla," dedi. "Musk’ın operasyonu, hükümet hizmetlerinin plansız bir şekilde ve hızla parçalanmasından başka bir şey değil."

Hükümetin verimsiz olduğu teorisi tamamen yanlış değil. Ancak bu, rasyonel ve planlı bir şekilde geliştirilen inanılmaz derecede özel yaklaşımlar gerektiriyor. “Ayrıntılara muazzam bir dikkat gerekiyor, her şeyi havaya uçurmak değil." Musk ve DOGE elemanları bunun yerine "muazzam bir dikkatsizlik, doğaçlama ve keyfilikle" hareket ediyor. Biden yönetiminin ekonomi kurmayları arasında yer alan Robert Gordon geçen hafta "Bu hükümet, binlerce kuruluşun milyonlarca insana hizmet etmek için kullandığı fonlar gibi devasa şeyleri planlamakla uğraşamaz. Memurları bir karmaşa ve korku girdabına sürüklüyorlar." diye yazdı. Musk X'te Direct File'ı oluşturan Hazine ekibinin artık var olmadığını yazdı. "Bu grup silindi," dedi.

En büyük endişelerden biri, DOGE'nin gelişigüzel kesintilerinin, hükümetin işlevini yerine getirmesini sağlayan bürokratik zinciri ortadan kaldırması. Gordon, "Bu sistemi daha iyi hale getirmek istiyorsanız, bu işi yapmak için ne yaptıklarını bilen memurlar için alan yaratmanız gerekir," diyor.

Eski bir Twitter üst düzey yöneticisine göre,  Musk’ın temel stratejisi "titreşimlere göre karar almak". Bu titreşimler genellikle Musk'ın yörüngesindeki dalkavuklar tarafından dikte ediliyor. Yönetici, Musk'ın gerçekler ve veriler sunulduğunda fikirlere şaşırtıcı derecede açık olduğunu ancak yakın çevresinden çok azının kendisini sorguladığını veya onunla açıkça konuştuğunu söylüyor: "Ve böylece, rasyonel karar alma süreçlerinin yokluğunda, titreşimlere dayalı, evet efendim yaklaşımını elde ettik," diyor.

Peki DOGE'nin başarı ölçütü ne olabilir? Eğer rehberimiz X ise sağlık, işlevsellik ve sürdürülebilirlik tesadüfidir ve feda edilebilir. Musk temel planı, Twitter'ı kontrolü altına aldığında izlediği planla aynı görünüyor: Bir kurumu ele geçirmek; kimliğini onunla birleştirmek; ve sonra onu düşmanlarını cezalandırmak ve arkadaşlarını ödüllendirmek için kullanmak. Dolayısıyla DOGE, hükümeti Musk'ın kişisel siyasi silahına dönüştürmek için bir roket fırlatma programı gibi görünüyor.


Bu yazı 03 Şubat 2025 tarihinde The Atlantic’te “The ‘Rapid Unscheduled Disassembly’ of the United States Government” başlığıyla ve yine aynı tarihte The Economist’te, “Elon Musk is shredding America’s government as he did Twitter” başlığıyla yayınlanan yazılardan hareketle hazırlanmıştır. Çeviride editoryal düzenleme yapılmıştır.