ÇOK FAZLA bilinmeyen bir yapay zeka (AI) laboratuvarı olan Çinli DeepSeek'in ani yükselişi, Silikon Vadisi ve Wall Street'te endişe dalgasına yol açtı. ABD'nin Stargate projesine (hırslı bir AI süper bilgisayar girişimi) yarım trilyon dolarlık yatırım yapacağını duyurmasının ardından soru işaretleri artıyor. DeepSeek'in açık kaynaklı AI modeli bu yatırımları boşa çıkarabilir mi?

Küresel çapta en gelişmiş AI modellerinden bazılarını geride bıraktığı iddia edilen DeepSeek, gerekli maliyetin ve hesaplama kaynaklarının çok daha azıyla rekabetçi bir model geliştirme becerisiyle dikkat çekiyor. Bu gelişme, küresel teknoloji devlerinin hakimiyetini tehdit ediyor ve AI inovasyonunun temelindeki ekonomik varsayımlara meydan okuyor.

DeepSeek'in başarısının üst düzey GPU yongalarına olan talebi azaltabileceği endişeleri arasında, yapay zeka çip endüstrisinin gözdesi Nvidia hisseleri bir günde %15'ten fazla düşüş gösterdi. DeepSeek'in daha zayıf donanımlarla çığır açan bir performans sergilediği iddiaları doğruysa, Nvidia'nın hakimiyetine ciddi bir meydan okuma oluşturabilir.

OpenAI'nin açık sözlü eleştirmeni ve tartışmalara yabancı olmayan Elon Musk, DeepSeek'in iddialarına soğuk su döktü. Musk, laboratuvarın erişimi kısıtlı olan ileri düzey AI çiplerini gizlice kullanıyor olabileceğini ve bunun da söz konusu buluşların gerçekliği konusunda şüphe uyandırdığını öne sürdü.

DeepSeek Nedir?

Çinli hedge fonu High-Flyer tarafından desteklenen DeepSeek, çığır açan büyük dil modeli DeepSeek R1 modeliyle küresel ilginin merkezinde. DeepSeek R1 modelinin, matematiksel akıl yürütme, kodlama ve problem çözme gibi alanlarda mükemmel olduğu ve OpenAI'nin GPT-4o, Meta'nın Llama 3.1 ve Anthropic'in Claude Sonnet 3.5 gibi önde gelen ABD modellerini geride bıraktığı söyleniyor.

DeepSeek'i diğerlerinden ayıran şey, yapay zeka çalışmalarına yönelik uygun maliyetli yaklaşımı. Şirket, DeepSeek R1'i sadece iki ayda 6 milyon doların altında bir maliyetle geliştirdiğini, Nvidia'nın amiral gemisi H100 yongaları gibi son teknoloji donanımlar yerine düşük kapasiteli Nvidia H800 GPU'larını kullandığını iddia ediyor. ABD ihracat kısıtlamaları nedeniyle özellikle Çin pazarı için tasarlanan H800, H100'den daha düşük performans sunuyor ancak yapay zeka eğitim görevleri için uygun gelişmiş özellikleri içeriyor.

Ancak, DeepSeek'in, erişim kısıtlaması olan üst düzey çipleri (H100 gibi) gizlice kullanıyor olabileceği iddia ediliyor. Eğer bu doğruysa, DeepSeek'in sözde sınırlı donanımla rekabetçi sonuçlar elde etme yeteneği ve optimizasyon stratejileri hakkında önemli soru işaretleri ortaya çıkacak.

Yapay zeka talebinin gücüyle bir trilyon dolarlık değerlemeye ulaşan Nvidia, şimdi bir yatırımcı endişesi dalgasıyla karşı karşıya. DeepSeek gibi modellerin üst düzey yongaların gerekliliğine meydan okuyabileceği veya ihracat kısıtlamalarını aşabileceği olasılığı, Nvidia'nın hisselerinde keskin düşüşe neden oldu. Bu düşüş, Nvidia'nın yapay zeka yonga pazarındaki hakimiyetinin ve ilgili altyapıya yatırılan milyarlarca doların, daha verimli yaklaşımlar kullanan veya kısıtlamaları aşan yeni rakipler tarafından baltalanabileceği korkularını yansıtıyor.

DeepSeek Neden Önemli?

DeepSeek'in ortaya çıkışı, özellikle açık kaynaklı yapısı ve yapay zeka gelişimine dair düşünce şeklimizi yeniden şekillendirme potansiyeli nedeniyle yapay zeka alanı için geniş kapsamlı etkilere sahip:

Açık Kaynaklı Alternatif: DeepSeek'in tescilli modellere güçlü, açık kaynaklı bir alternatif olma iddiası dünya çapında ilgi gördü. Açık kaynak, iş birliğini teşvik ediyor, giriş engellerini düşürüyor ve gelişmiş AI teknolojisine erişimi demokratikleştiriyor. ABD bu yaklaşımı benimsemeli, DeepSeek gibi modelleri çoğaltmalı ve bunları mevcut en güçlü çiplerde çalıştırmalı. Sonuçlar olağanüstü olabilir ve şimdiye kadar gördüğümüz her şeyi aşan performans seviyelerinin kilidini açabilir. Ancak, DeepSeek'in yetenekleriyle ilgili iddiaları doğrulamak kritik önem taşıyor. İlk testler, iddia ettiği çığır açıcı araçtan ziyade, birinci nesil bir OpenAI modeli gibi görünüyor.

Ekonomik Verimlilik: DeepSeek, düşük kapasiteli Nvidia H800 GPU'larını kullanarak olağanüstü sonuçlar elde ettiğini iddia ediyor ve ABD'nin yüksek maliyetli AI geliştirme modeline meydan okuyor. Bu iddialar doğruysa, Stargate Projesi gibi gelişmiş AI çalışmalarına yapılan büyük yatırımların gerekliliği sorgulanacaktır. Ancak DeepSeek'in Nvidia'nın H100 yongaları gibi kısıtlı üst düzey donanımlara erişmiş olabileceği konusunda şüpheler var ve bu da verimlilik anlatısını karmaşıklaştırıyor.

Jeopolitik Dinamikler ve Ulusal Güvenlik: DeepSeek'in Çin'deki gelişimi, TikTok ve Huawei ile ilgili endişelere benzer endişeler yaratıyor. Abonelikleri Çin telefon numaralarına sahip kullanıcılarla sınırlama kararı, hükümet etkisi, siyasi propaganda veya istihbarat için kötü amaçlı kullanım korkularını artırıyor. Ek olarak, bazı raporlar, DeepSeek de dahil olmak üzere Çin’e ait açık kaynaklı AI modellerinin şüpheli "gerçekleri" yaymaya ve savunmasız kod kütüphaneleri üretmeye meyilli olduğunu öne sürüyor. Bu sonuçlar, DeepSeek’e ilişkin araştırmaya olan ihtiyacı vurgularken, bu modellerin iyileştirilmesi, daha yüksek güvenilirlik ve güvenlik standartlarıyla uyumlu hale getirilmesi için bir fırsat olduğunu da gösteriyor.

Teknoloji Rekabeti Nereye?

Çin'in AI patentlerindeki hakimiyeti, küresel rekabet ortamında önemli bir değişimi işaret ediyor. Bu, yalnızca Ar-Ge'ye agresif yatırımı değil, aynı zamanda AI'nın geleceğini şekillendiren fikri mülkiyeti kontrol etmeye yönelik kasıtlı bir stratejiyi de yansıtıyor. Böyle bir liderlik, ticari uygulamaların ötesine uzanıyor ve potansiyel olarak askeri ve istihbarat teknolojilerindeki güç dengesini bozuyor.

DeepSeek'in yükselişi bu dinamiği daha da karmaşık hale getirerek ulusal teknoloji sektörleri için hem zorlukları hem de fırsatları beraberinde getiriyor.

DeepSeek, açıkça Stargate girişimi gibi altyapı ve güç projelerine yapılan büyük ABD yatırımlarının temelini oluşturan yüksek maliyetli Yapay Zeka geliştirme modeline meydan okuyor. Kaynak açısından verimli Yapay Zeka modelleri bu projeleri daha az etkili hale getirirse, milyarlarca dolarlık sermaye harcamalarını yönlendiren varsayımların yeniden değerlendirilmesini zorunlu kılabilir.

DeepSeek, küresel AI rekabetinin aciliyetini vurguluyor. Küresel AI firmalarının bu sürece, verimliliği, güvenliği ve güvenilirliği vurgulayan yenilikçi stratejilere öncelik vererek uyum sağlaması gerekir. Açık kaynaklı modelleri benimseyerek, yönetişimlerini iyileştirerek ve bunları mevcut en güçlü çiplerde çalıştırarak, firmalar rakiplerini geride bırakma fırsatına sahip.

Tedirginlik Değil Sokukkanlılık

DeepSeek'in yükselişi ilgi çekici bir gelişme, ancak kesin bir oyun değiştirici olmaktan uzak. Performans ve verimlilik iddiaları titiz bir doğrulama gerektiriyor, zira modelle ilgili ilk deneyimler, iddia edildiği gibi devrim niteliğinde bir araç olmaktan çok OpenAI'nin ilk nesline benziyor. 

Ulusal güvenlik açısından, DeepSeek'in potansiyel tehlikeleri abartılamaz. TikTok kötüyse, DeepSeek gibi bir platformun ne kadar daha tehlikeli olabileceğini hayal edin - açık kaynaklı, yapay zeka destekli ve Çin'de geliştirilmiş. Bu tür araçların propaganda, istihbarat toplama veya siber operasyonlar için silahlandırılma riski önemli ve ölçülü ancak proaktif bir ulusal güvenlik programlarının aciliyetini vurgular. Bilgisayar silahlanma yarışı korkutma veya gerici revizyonlarla kazanılmayacak. Bunun yerine, stratejik adaptasyon ve inovasyon gerektiriyor. 

**
Düzenleme ve Güvenlik Endişeleri

Teknolojik vaatlerine rağmen DeepSeek AI tartışmasız değildi. Düzenleyiciler ve güvenlik uzmanları, Çin tarafından geliştirilen bir yapay zeka uygulamasının yaygın bir şekilde benimsenmesiyle ilişkili potansiyel ulusal güvenlik riskleri konusunda endişelerini dile getiriyor. Özellikle İtalya'nın veri koruma yetkilileri, DeepSeek'in veri toplama uygulamalarına yönelik bir soruşturma başlattı ve bu da uygulamanın İtalya'daki Apple ve Google uygulama mağazalarından kaldırılmasına yol açtı.

Gizlilik savunucuları, Çin'in katı veri yasaları göz önüne alındığında, DeepSeek AI aracılığıyla işlenen kullanıcı verilerinin Çin yetkilileri tarafından erişilebilir olabileceğinden endişe ediyor. İngiltere ve ABD'deki hükümetler de DeepSeek'in yükselişinin etkilerini incelemeye başladı ve bazı yetkililer, TikTok tartışması sırasında ortaya çıkanlara benzer riskler oluşturabileceği konusunda uyardı.

Ayrıca yapay zeka düzenlemesi dünya çapında acil bir sorun olmaya devam ediyor. AB, AI Yasası ile AI yönetişiminin ön saflarında yer alırken, ABD ve Çin dahil diğer bölgeler hala yaklaşımlarını geliştiriyor. DeepSeek konusu, yapay zeka şeffaflığını, fikri mülkiyeti ve veri korumasını ele alan kapsamlı uluslararası politikalara acil ihtiyaç olduğunu vurguluyor.

Küresel Yapay Zeka: Üstünlük Savaşı

DeepSeek AI'nın hızlı yükselişi, Çin ile Batı arasında hızlanan bir AI silahlanma yarışının sinyalini veriyor. ABD, geleneksel olarak OpenAI, Google DeepMind ve Meta gibi şirketler aracılığıyla AI inovasyonuna öncülük ediyor. Ancak Çin, açığı kapatmak ve kendisini yeni nesil teknolojide lider olarak kurmak için AI araştırmalarına agresif bir şekilde yatırım yapıyor.

Yapay zekanın hem ekonomik büyüme hem de ulusal güvenlik için stratejik bir öncelik haline gelmesiyle, DeepSeek AI'nın başarısı, siyasi otoritelerin AI finansmanı, ticaret kısıtlamaları ve araştırma işbirliklerine ilişkin politikalarını etkileyebilir. ABD hükümeti, gelişmiş AI sistemleri geliştirme yeteneğini sınırlamayı hedefleyerek Çin'e AI çip ihracatına kısıtlamalar getirmişti.

Öte yandan Çin, yapay zeka konusunda kendi kendine yeterlilik için çabalamaya devam ediyor ve yerli firmaları Batılı meslektaşlarıyla rekabet eden son teknoloji modeller geliştirmeye teşvik ediyor. DeepSeek AI uzun vadede başarılı olursa, Çin'in teknolojik bağımsızlığa doğru ilerlemesini hızlandırabilir ve önümüzdeki yıllarda AI manzarasını yeniden şekillendirebilir.


Bu yazı, Forbes’te 28 Ocak 2025 tarihinde “DeepSeek: The Chinese AI Startup Reshaping The U.S. Tech Industry” başlığıyla ve 01 Şubat 2025’te “DeepSeek AI: The new challenger reshaping the AI landscape” başlığıyla yayınlanan yazılardan hazırlanmıştır. Çeviride editoryal düzenleme yapılmıştır.