ABD VE RUSYA Salı günü, Ukrayna savaşının sona erdirilmesi, finansal yatırımlar ve normal ilişkilerin yeniden kurulması konularında birlikte çalışma konusunda anlaşarak ilişkilerinde baş döndürücü bir sıfırlamaya doğru ilerledi. Her iki ülkenin üst düzey yetkilileri arasındaki bu toplantı, ABD'nin 2022'deki işgali nedeniyle Rusya’ya yönelik uyguladığı üç yıllık izolasyon politikasının ardından çarpıcı bir 'dostluk' gösterisiydi.

Dört saatten fazla süren görüşmenin ardından Dışişleri Bakanı Marco Rubio, her iki tarafın da Ukrayna için bir barış anlaşması üzerinde çalışmayı kabul ettiğini, ayrıca hem jeopolitik hem de ekonomik olarak “Ruslarla ortak olmak için var olan inanılmaz fırsatları” keşfetmeyi kabul ettiklerini söyledi.

Lavrov: Artık birbirimizi duyabiliyoruz

Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ise “Sadece birbirimizi dinlemekle kalmadık, birbirimizi duyduk” dedi ve ekledi: “Amerikan tarafının bizim pozisyonlarımızı daha iyi anlamaya başladığına inanmak için nedenlerimiz var.”

İki küresel güç arasında üç yılı aşkın bir süredir yapılan en kapsamlı müzakere olan toplantı, Trump yönetiminin on yıllar sonra Avrupa'da en yıkıcı savaşı başlattığı için Rusya'yı cezalandırmaya yönelik Batı çabalarından vazgeçme yönündeki en kritik hamlesiydi. Aynı zamanda, Trump'ın Biden yönetiminin Moskova'ya yönelik yaptırımlara, izolasyona ve Ukrayna'ya on binlerce Rus askerinin ölümüne neden olan silahların gönderilmesine odaklanan yaklaşımını değiştirme niyetinin işaretiydi.

Toplantı sonrasında gazetecilere konuşan ABD'li yetkililer, Rusya'nın Ukrayna'ya saldırarak uluslararası hukuku ihlal etmesi, işlediği iddia edilen savaş suçları ya da Rus bombardımanının Ukrayna'nın bazı bölgelerinde üç yıldır yarattığı yıkım üzerinde durmadılar. Bunun yerine, selefinin yapmadığı bir şekilde Rusya ile konuşarak çatışmaları durdurmaya çalıştığı için Trump'ı defalarca övdüler.

Rubio: Trump bunu yapabilecek tek lider

Rubio, “Üç yıldır hiç kimse bugün gördüğümüz gibi bir şeyi gerçekleştiremedi, çünkü Donald Trump dünyada bunu yapabilecek tek lider” dedi.

Görüşmeler, Trump'ın Moskova üzerindeki baskıyı sürdürmek yerine, savaşı sona erdirmek için Rusya ile birlikte çalışmaya istekli olduğunu (ki bu yaklaşım büyük olasılıkla Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in taleplerinin çoğunu karşılayacak) ve ABD'nin Avrupa'daki müttefiklerinin endişelerini bir kenara bırakmaya hazır olduğunu gösterdi.

Toplantı, Rusya'nın 2016 seçimlerine Trump lehine müdahale etmesinin ardından Trump'ın ilk başkanlığı döneminde Rusya dostu birkaç politika benimsemesinden yaklaşık on yıl sonra gerçekleşti.

Avrupa'da endişe ve şok

Salı günü Suudi Arabistan'da yapılan toplantı, Trump'ın ikinci döneminin farklı olacağına dair son işaretti. Avrupa ve Ukrayna'da, ABD ve Rusya'nın Ukrayna ve ABD müttefiklerini bir kenara bırakarak kendi barış anlaşmalarını yapmaya çalışabileceklerine dair endişelerin derinleşmesi muhtemel.

Ukrayna Devlet Başkanı Volodimir Zelenskiy Salı günkü toplantıya öfkeyle tepki göstererek, Ukrayna'nın görüşmelere davet edilmemesini protesto etmek için Çarşamba günü yapmayı planladığı Suudi Arabistan ziyaretini ertelediğini söyledi.

Zelenskiy, Türkiye ziyareti sırasında yaptığı açıklamada “Suudi Arabistan'daki bu Rus-Amerikan toplantısına davet edilmedik. Bu bizim için bir sürpriz oldu - sanırım pek çok kişi için de öyle” ifadelerini kullandı.

Zelenskiy, müzakerelerde “kilit konuların karara bağlanmamasının” önemli olduğunu söyledi. Ukrayna'ya herhangi bir kararın “dayatılamayacağını” da sözlerine ekledi.

Trump'ın Putin'le yaptığı uzun telefon görüşmesinin üzerinden bir hafta geçmeden gerçekleşen görüşme, Veliaht Prens Muhammed bin Selman'ın ülkesinin dünya sahnesindeki rolünü yükseltmeye çalıştığı Suudi Arabistan'ın başkenti Riyad'daki bir sarayda gerçekleşti.

Görüşmede Dışişleri Bakanı Rubio'ya Trump'ın ulusal güvenlik danışmanı Michael Waltz ve Trump'ın uzun süredir dostu olan Orta Doğu elçisi Steve Witkoff da eşlik etti. Witkoff görüşmeyi “olumlu, iyimser ve yapıcı” olarak nitelendirdi.

Rus heyetinde Dışişleri Bakanı Lavrov’un yanı sıra, Putin'in dış politika danışmanı Yuri Ushakov ve Rusya'nın egemen varlık fonunun başkanı Kirill Dmitriev de yer aldı. Rus televizyonuna konuşan Dmitriev neşeli bir atmosferden bahsederken, Ushakov her iki tarafın da Trump ve Putin arasında yapılacak görüşmenin hazırlıklarını ele aldığını söyledi. Ushakov zirvenin ne zaman gerçekleşebileceğine dair ayrıntı vermedi.

Rusya, Salı günkü görüşmeleri Trump'ın doğal kaynaklara olan ilgisini karşılamak için kullanıyor gibi görünürken, Amerikan petrol şirketleri ve diğerlerinin Rusya'da yeniden iş yaparak yüz milyarlarca dolar kazanabileceklerini savundu.

Geçtiğimiz hafta Rusya'da tutuklu bulunan Amerikalı bir öğretmenin serbest bırakılması için Witkoff ile birlikte çalışan Dmitriev, “iletişimi yeniden inşa etmek, güveni yeniden inşa etmek, başarıyı yeniden inşa etmek” için ABD ile ekonomik işbirliğini yeniden başlatmaya çalışacağını söyledi.

Dmitriev, Salı günü görüşmeler başlamadan önce verdiği kısa mülakatta “ABD'li petrol devleri Rusya'da çok başarılı işlere imza attılar” diyerek iki ülke arasındaki ticari ilişkilerin nasıl yeniden inşa edilebileceğine dair örnekler verdi. Dmitriev, “Bir noktada geri döneceklerine inanıyoruz, çünkü Rusya'nın onlara Rus doğal kaynaklarına erişim için verdiği bu fırsatlardan neden vazgeçsinler ki?” şeklinde konuştu.

Üç aşamalı plan
 
Salı günkü toplantının ardından gazetecilere konuşan Rubio, ABD ve Rusya'nın bundan sonra ne yapmayı planladığına dair üç aşamalı bir plan açıkladı.

Rubio ilk olarak, her iki ülkenin de birbirlerinin Moskova ve Washington'daki büyükelçilikleri üzerindeki kısıtlamaları nasıl kaldıracaklarını müzakere edeceklerini söyledi.

Ayrıca ABD'nin Ukrayna savaşının “nasıl sona ereceğine dair parametreler” konusunda Rusya ile temas kuracağını kaydetti.

Rubio, “Ukrayna ile, Avrupa'daki ortaklarımızla ve diğerleriyle angajman ve istişare olacak. Ancak nihayetinde Rus tarafı bu çabanın vazgeçilmezi olacak” şeklinde konuştu.

Rubio son olarak Rusya ve Amerika Birleşik Devletleri'nin hem jeopolitik hem de iş dünyası alanında yeni ortaklıklar keşfedeceğini söyledi. Bu ortaklıkları, “bu çatışmanın kabul edilebilir bir şekilde sona ermesi halinde ortaya çıkacak olağanüstü fırsatlar” olarak tanımladı.

Salı günkü görüşmeler, Putin'in 2022 başlarındaki işgalinden sonra üst düzey ABD'li ve Rus yetkililerden oluşan geniş heyetlerin ilk kez yüz yüze bir araya geldiği görüşmeler olarak biliniyor.

Salı günkü görüşmeler, Avrupa ve Ukrayna'da kafa karışıklığı ve endişeyle karşılandı. Rubio, görüşmeleri ön hazırlık olarak nitelendirirken, Avrupa'da Trump'ın Rusya'ya yaklaşımının ABD'nin müttefikleriyle koordine edilmediği yönünde yaygın eleştiriler mevcut.


Bu yazı New York Times’da, 18 Şubat 2025 tarihinde “U.S. and Russia Pursue Partnership in a Head-Spinning Shift in Relations” başlığıyla yayınlandı.