ÇİN İSTİHBARATI MSS'in yayımladığı reklam, John le Carré'nin roman kapaklarını andıran bir sahneyle başlıyor. Reklamda, karanlık bir tünelde yürüyen ajanın gölgesi ekranlara yansıyor. Ardından gizemli bir ses: "Ben kimim?" diye soruyor. "Ben, senin yanındaki silüetim. Devamlı değişen dünyaya ve karanlığın boğucu yüzüne karşı göğüs geriyorum."

Doğal afetlere, kentsel kargaşalara ve salgına atıfta bulunan bu çarpıcı reklam, Ulusal Polis Günü için yayımlandı. Reklam, aynı zamanda "yıkıcılık, bölücülük, terörizm ve casusluk" gibi faaliyetlere karşı verdiği mücadeleyi açıkça vurgulamak üzere Çin istihbarat teşkilatının kabuğunun dışına çıkışının da en güncel işareti konumunda.

Bu ay, yürüttüğü soruşturmaları kamuoyuyla daha fazla paylaşan kurum; İngiliz istihbaratı MI6'yı, Çin hakkında casusluk yapması için yabancı bir danışmana talimat vermekle suçladı.

Analistler, Mao Zedong'dan bu yana Çin'in en güçlü liderinin hâlihazırdaki Devlet Başkanı Xi Jinping olduğunu belirterek Xi'nin ülkedeki nüfuzunu artırma gayretini vurguluyor. Ayrıca MSS'in kamuoyundaki bilinirliğinin artmasının da Xi'nin güvenlik konusuna giderek daha fazla odaklanmasının bir parçası olduğunu söylüyor.

Çin son dönemde, ABD ve müttefikleriyle yaşanan jeopolitik gerilimlerin yanı sıra yavaşlayan ekonomik büyüme ve AB ile giderek artan ticari rekabet kaynaklı risklerle karşı karşıya. Analistler, bu endişe verici ortamda, MSS'in gerek siyasi itibarının gerekse gücünün arttığını belirtiyor.

McGrathNicol danışmanı ve (MSS hakkında yazılmış) Spies and Lies kitabının yazarı Alex Joske, şunları söylüyor: "Bilinirliğin kamuoyunda giderek artması, MSS'in siyasi statüsündeki artışı yansıtıyor. Bu, yalnızca kamuoyu önünde konuşma rahatlığının değil; hükûmet adına açıklama yapma noktasında gereken siyasi desteğin de bir yansımasıdır."

MSS'in "Ben Kimim?" -Who am I- başlıklı videosu, Çin güvenlik biriminin "yıkıcılık, bölücülük, terörizm ve casusluk" gibi faaliyetlerin karanlık dünyasına karşı verdiği mücadeleyi yansıtıyor.

MSS, ocak ayının ilk günlerinde, Çin güvenlik güçlerinin yabancı casusları alt etmesinin "büyülü hikâyesini" konu edinen bir çizgi roman serisi de yayımlamaya başladı. Çizgi romanda, “Dandan” adında gizli görevdeki bir kadın, şüpheliyle yerde boğuşurken gösteriliyor.

Pekin, ilk kez 2016'da düzenlenen "Ulusal Güvenlik Eğitim Günü"nü, Dangerous Love adlı bir çizgi roman serisiyle kutladı. Seri, Çinli genç kadınları, casus olabilecek yabancılara karşı dikkatli olmaları konusunda uyarıyor.

ABD'nin FBI ve CIA'in bir birleşimi olarak tanımladığı MSS, 1983 yılında -daha önceki teşkilatların değişim yaşadığı bir tarihte- kurulan gizli bir polis teşkilatıdır. MSS, bakanlıklardan, il ve belediyelere varıncaya dek Çin toplumunun tamamına uzanır.

ABD'li istihbarat yetkilileri, MSS'in komünist rejimin siyasi güvenliğinin yanı sıra karşı istihbarattan da sorumlu olduğunu belirtiyor. Buna göre MSS, -Çin için Avrupa'da casusluk faaliyetlerinde bulunmak üzere aşırı sağcı bir Belçikalı politikacıyı kullanması da dâhil olmak üzere- yurt dışında geniş çaplı casusluk faaliyetlerinde bulunmakla suçlanıyor.

Xi hükûmetinin, casusluk tehdidi hakkında kamuoyuna yönelik uyarılarını artırmasıyla beraber MSS de ülke içerisinde geçmişe kıyasla daha bilinir bir konuma yerleşti.

Teşkilat, memurluk sınavı aracılığıyla işe alım sürecinin ayrıntılarını 2021'de yayımladı. Ayrıca geçtiğimiz yıl, ülkenin en popüler sosyal medya platformu WeChat'te resmî bir hesap açarak günlük gönderiler yayımlamaya başladı.

Gönderiler, 1950 yılında Tibet'te görevdeyken öldürülen bir CIA ajanının hikâyesini anlatmaktan Tayvan'daki "ayrılıkçılara" karşı yürütülen karşı-casusluk çalışmaları hakkında bilgi vermeye kadar uzanıyor.

China Neican yayıncılarından Adam Ni'nin sözleri şu şekilde: "Geçmişte, başka şeylerin ulusal güvenliğin önüne geçtiği görmüştük." Mao Zedong'un iktidarını takip eden "reform ve dışa açılma" döneminde Çin'in ekonomik büyümeye ve ticari ortaklarıyla iyi ilişkilerini sürdürmeye önem verdiğini belirten Ni, sözlerini şöyle sürdürüyor: "Fakat geçmişe kıyasla artık daha fazla odak ve kaynağın ulusal güvenliğe yönlendirildiğini görüyoruz."

Casuslukla mücadele yasasında değişiklikler yapılarak casusluk tanımının genişletilmesine ve geçen yıl çıkarılan yabancı danışmanlık şirketlerine yönelik yeni veri ve veri depolama yönetmeliğine dikkat çeken Ni şunları söylüyor: "MSS'in üstlendiği rol artık çok daha büyük. Çünkü ulusal güvenliğe artık daha fazla odaklanılıyor ve gerçek riskin de bu olduğuna, kamuoyunun ikna edilmesi gerekiyor."

Ni, ayrıca güvenlik meselelerine ilişkin tanıtım kampanyasının da vatandaşları, casusluğun gerçek ve acil önem taşıyan bir mesele olduğuna ikna etmeye çalıştığını ve bunu da genellikle sosyal medya aracılığıyla yaptığını belirtiyor.

2016'da Pekin, ilk kez düzenlenen "Ulusal Güvenlik Eğitim Günü"nü, casus olabilecek yabancılara karşı dikkatli olmaları konusunda talihsiz genç kadınları uyaran Dangerous Love adlı bir çizgi roman serisiyle kutladı. Çin, 2021’de ise -yasaların uygulanmasındaki katkıları sebebiyle- Ulusal Polis Günü'nü kutladı.

Joske, kamuoyunda artan rolü sebebiyle Çin’de MSS yöneticilerine daha yüksek bir siyasi statü tanındığını dile getiriyor. MSS Başkanı Chen Yixin ve selefi Chen Wenqing, geçmiş istihbarat başkanlarına kıyasla, Komünist Parti içerisinde daha önemli mevkilere getirildiler.

Örneğin, Chen Wenqing, partinin 24 üyeden oluşan yönetim kuruluna ve merkez sekreterliğine atanan ilk MSS başkanı oldu. Joske, geçmiş yıllarda partizan siyasi düşüncelerin liderlere ket vurduğunu ve dolayısıyla MSS'in başındaki isimlerin de bu gibi üst düzey görevlere atanamadığını belirtiyor.

Çin Komünist Partisi'nin veri, teknoloji, çevre ve diğer meseleleri kapsayan daha geniş bir güvenlik anlayışını benimsemesiyle birlikte istihbarat teşkilatı da daha geniş bir faaliyet alanına kavuştu.

Komünist Parti'nin bazı kesimlerince, aslında çok daha fazla şeyin devlet güvenliğiyle ilgili görülüp değerlendirildiğini belirten Joske, söz konusu değişimin Çin'in diğer ülkelerle geliştireceği iş birliği ve angajman açısından pek iyiye işaret olmadığını vurguluyor.

Diğer uzmanlar ise Çin'deki ekonomik çöküşün, devletin güvenlik hizmetlerinin güçlendirilmesi yönünde bir etkisinin olabileceğini belirtiyor. Zira yetkililer -yerel idareler ve şirketler arasındaki yüksek borç da dâhil olmak üzere- mali risklerin toplumsal huzursuzluğa dönüşmesinden endişe ediyor.

Stanford Üniversitesi Çin Ekonomisi ve Kurumları Merkezi'nde görevli akademisyen Xu Chenggang, şunları söylüyor: "Çin ekonomisi berbat bir durumda. Çin Komünist Partisi de bunun farkında ve bir mali kriz yaşanması hâlinde bunun felaketle sonuçlanabileceğini biliyor." Ayrıca MSS, halk desteğini de gördüğü için, zaman zaman sosyal medya üzerinden ekonomiye ilişkin yorumlarda bulunuyor. Mesela, pazar günü, önemli maden kaynaklarının iştahlı dış mihraklardan korunması gerektiğine ilişkin bir karikatür yayımladı.

Teşkilat ayrıca 2022'den beri Şanghay merkezli bir şirketle birlikte, 1980'lerin ulusal çizgi filmi Black Cat Detective'in yeni versiyonunu çekiyor ve her yıl bir bölümünü Ulusal Polis Günü'nde yayımlıyor.

Black Cat, bu yılki bölümde geleneksel polis üniforması içerisinde ve büyük apoleti, beyaz eldivenleriyle tasvir ediliyor. Baş düşman One Ear'in de aralarında bulunduğu veri hırsızlarını alt ederek Forest kasabasının güvenliğini sağlıyor. Böylece istihbaratın siber güvenlik üzerine yoğunlaştığı vurgulanıyor. MSS'in Black Cat aracılığıyla verdiği mesaj gayet net: "Veri güvenliği olmadığı takdirde Forest'ın güvenliğinden de söz edilemez."


Bu yazı, Financial Times’da “China’s feared spy agency steps out of the shadows” başlığıyla yayımlanmıştır. Çeviri yapılırken yazının belirli kısımlarında editoryal düzenleme yapılmıştır.