×
ÇİN
6.02.2022

ANALİZ

Pekin Olimpiyat Oyunları: Bölünmüş Bir Dünya

Son olimpiyat oyunları, siyaset ve virüs tarafından bölünmüş bir dünyayı ve içe dönük bir Çin'i simgeliyor.
ÇİN'İN 4 ŞUBAT'TA Pekin'de başlayan Kış Olimpiyatları için parlak sloganı "Birlikte ortak bir gelecek için". Yetkililer, sloganın insanlığın pandemi gibi zorlukların üstesinden gelmek için uyum içinde çalışması gerektiğine ilişkin bir vurgu taşıdığını söylüyor. Çin'in devlet haber ajansı, oyunların "engelleri ve ön yargıları yıkacağını ve geleceğe giden yolu aydınlatacağını" söylüyor. Ne yazık ki, yaşanan gelişmeler aynı şeyi söylemiyor. Son olimpiyat oyunları, siyaset ve virüs tarafından bölünmüş bir dünyayı ve içe dönük bir Çin'i simgeliyor.

Büyük Batılı güçlerden hiçbir lider oyunlara katılmayacak. Salgın bazılarına uzak durmak için bir bahane sağladı. Ancak asıl sebep, Xi Jinping'in 2012'de iktidara gelişinden bu yana önünü açtığı baskı siyasetinin boyutu. Başkan Xi, Sincan’da çoğunluğu etnik Uygurlardan oluşan yaklaşık 1 milyon insanı, "aşırılıkçılıktan arındırma" gerekçesiyle kamplara gönderdi. Ki bu “aşırılıkçılıktan arındırma” söylemi, o insanların kültürlerini ve Müslüman inançlarını yok etmek için kullanılan bir kamuflaj. Hong Kong'da liberal bir toplumu baskı altına alarak muhalefeti suç haline getirdi. Güvenlik güçleri Tibet'in boğazına yapışmış durumda.

Amerika Aralık'ta, resmi temsilciler göndererek “oyunların tantanasına katkıda bulunmayacağını” söyledi. Birkaç Batılı ülke daha aynı şeyi yaptı. Ancak Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin, aynı çekinceleri paylaşmıyor. Ukrayna’da gerilim tırmanırken Başkan Xi'nin “en iyi arkadaşı” ve en önemli konuğu olarak ilgi odağının merkezinde yer alacak.

Çin'in en son olimpiyat etkinliğine ev sahipliği yaptığı 2008 Pekin Yaz Oyunlarından bu yana dünya ne kadar değişti. Batı o zaman da Çin için endişeliydi. Ülke, Tibet'teki geniş protestoların ardından ayaklanmayı bastırmak için şiddetli bir kampanya yürütüyordu. İnsan hakları örgütleri, olimpiyatları boykot çağrısında bulunuyordu. Ancak birçok Batılı yetkili hala Çin ile ilişki kurmanın onu Batı liderliğindeki küresel düzeni kabul etmeye yönlendirebileceğine ya da en azından Batı karşıtı Çin milliyetçiliğinin yükselişini ehlileştirmeye yardımcı olabileceğine inanıyordu. Açılış törenine ABD Başkanı George W. Bush ve Fransız meslektaşı Nicolas Sarkozy katılmıştı.

Kaygan yokuş

Bu jestler hiçbir karşılık getirmedi. Çin, Batı ile ilişkilerinde her zamankinden daha sert bir şekilde büyüdü. Başkan Xi, ağır bir milliyetçi tutumu körükledi. Xi, açıkça Çin merkezli bir düzen istiyor. Kış oyunları için seçtiği slogan da bunu ima ediyor. Slogan, "insanlık için ortak geleceği olan bir topluluk" inşa etme konusunda en sevdiği sözlerden birinin kısaltması. Bu, diğer ülkelerin, politikalarına bakmaksızın Çin’le işbirliği yaptığı bir dünya anlamına geliyor. Batı'da birçok kişi bu fikre karşı çıkıyor. Başkan Xi'nin “Olimpiyat birlikteliği çağrısı,” aslında Batılılara bunu aşmalarını söylemenin bir yolu.

Devlet medyası, 2022 açılış töreninin, (2008'de binlerce kostümlü askerin görkemli gösteriler düzenlediği törende olduğu kadar), Çin'in büyüklüğünün heybetli bir gösterisi olma ihtimalinin düşük olduğunu öne sürüyor. Bu sefer Başkan Xi, işleri “basit” tutmak gereğini vurguladı. Ancak sporcular ve oyunlara dahil olan diğer kişiler için o kadar basit olmayacak. Oyunların en dramatik sembolizmi, başlangıç ya da bitiş törenlerinde değil, Çin’in Covid-19 önlemleri kapsamında izlediği olağanüstü uygulamalarda olacak.

Davetli konuklar dışında hiçbir yabancı ziyaretçinin oyunları izlemek için Çin'e girmesine izin verilmedi. Ülkede insanlara bilet satılmıyor. Son zamanlarda ortaya çıkan covid-19 salgınlarından korkan hükümet, insanları katılım için “organize edeceğini” söylüyor Alkışlayabilirler ama bağıramazlar. Sporcular, teknik personel ve gazeteciler, yerel halktan izole edilmiş bir “kapalı döngüde” tutuluyor. Düzinelercesinin testi pozitif çıkıyor.

Yüksek düzeyde etkili bir aşısı olmayan (yabancı aşıları onaylamadığı için) ve nüfusu enfeksiyonlara karşı bağışıklık kazanmamış bir ülkeye 30.000 yabancıyı kabul ederken söz konusu koruma önlemleri son derece mantıklı geliyor. Çin, virüsle bir arada yaşamaya çalışan diğer ülkeleri, insan hayatını koruyamadıkları için kınıyor. Sıfır-covid yaklaşımını kendi sisteminin üstünlüğünün kanıtı olarak görüyor.

Dünya buz gibi maçlar izleyecek. Sürükleyici bir atletik gösteri olacak. Buna hiç şüphe yok. Ancak Çin ile Batı arasındaki daha büyük, daha acı ve çirkin bir rekabetin gölgesinde kalacak. Bu mücadele, kış oyunlarının ortak geleceği olacak.


Bu yazı, Economist’te 5 Şubat 2022 tarihinde “An icy chasm: Beijing’s Winter Olympics symbolise a world divided” başlığıyla yayınlandı. Çeviride editoryal düzenleme yapılmıştır.